İklim değişikliği, dünya nüfusunda yaşanan artış, ormansızlaşma ve kentleşme üzere faktörler doğal kaynakların her geçen gün daha süratli tükenmesine yol açıyor.
Dünyanın sunduğu 1 yıllık doğal kaynağın beşerler tarafından kullanımını ölçerek o yıla ilişkin Dünya Limit Aşım Günü’nü hesaplayan Global Ayak İzi Ağı (GFN), 2023 yılına ilişkin doğal kaynakların 2 Ağustos prestijiyle tükendiğini açıkladı.
Buna nazaran, kaynaklarını 214 günde tüketen dünya, 3 Ağustos’tan itibaren gelecek yılın kaynaklarını kullanmaya başlayacak.
GFN tarafından 1961 yılından bu yana kaydedilen bilgiler ışığında birinci global aşım, kaynakların 25 Aralık’ta tükendiği 1971’de saptandı. Covid-19 salgını nedeniyle doğal kaynak kullanımında azalma görülen 2020 yılı hariç, global limit aşım günü çabucak her yıl bir evvelkinden daha erken bir tarihe geriledi.
TÜRKİYE, DOĞAL KAYNAKLARINI 22 HAZİRAN’DA TÜKETTİ
Her ülkenin kendine ilişkin limit aşım günü ise ülke bazında tüketilen kaynaklara nazaran tek tek hesaplanıyor. Katar, bu yılki doğal kaynaklarını 10 Şubat’ta tüketerek gelecek yıldan borçlanmaya başlayan birinci ülke olurken bu ülkeyi sırasıyla, kaynaklarını 14 Şubat’ta tüketen Lüksemburg, 13 Mart’ta tüketen ABD, Kanada, Birleşik Arap Emirlikleri ve 23 Mart’ta tüketen Avustralya takip etti. Türkiye, doğal kaynaklarını 22 Haziran prestijiyle tüketirken, listenin son sırasında ise doğal kaynaklarını 20 Aralık’ta tüketeceği hesaplanan Jamaika yer aldı.
Bursa Uludağ Üniversitesi Etraf Mühendisliği Kısmı öğretim üyesi Doç. Dr. Efsun Dindar, doğal kaynakların kullanımı esnasında ve sonrasında ortaya çıkan atıkların, etrafa ziyan vermeden bertaraf edilmesi sırasında ekolojik ayak izinin hesaplandığını, Dünya Limit Aşım Günü’nün de dünyadaki doğal kaynakların ekolojik ayak izine bölünüp, o yılki gün sayısıyla çarpılarak belirlendiğini söyledi.
“NÜFUS ARTTIKÇA İNSANLIĞIN TALEPLERİ DE ARTIYOR”
Doğal kaynakların, nüfus artışıyla azaldığını, her insanın yaşadığı ülke ve coğrafyaya bağlı olarak farklı tüketim alışkanlıkları bulunduğunu belirten Dindar, “Nüfus arttıkça insanlığın talepleri de artıyor. Hasebiyle daha fazla besin, su ve güç üretimi kelam konusu oluyor. Bu da bizim doğal kaynaklarımızı süratle tüketiyor” dedi.
İnsan muhtaçlıklarının büyük bir kısmının doğal kaynaklardan karşılandığına, su kaynaklarının yüzde 71’lik kısmının ziraî sulamada kullanıldığına dikkati çeken Dindar, sosyoekonomik manada gelişmiş ülkelerde tüketimin öbür ülkelere oranla daha fazla olduğunu, tüket-at anlayışının da daha yaygın görüldüğünü kaydetti.
TÜRKİYE 1,75 TANE DÜNYA VARMIŞ ÜZERE DAVRANDI
Almanya üzere endüstrinin geliştiği ülkelerde doğal kaynak kullanımının giderek arttığının ve bu ülkelerde limit aşım günlerinin gelişmemiş yahut gelişmekte olan ülkelere nazaran daha erken bir tarihe denk geldiğinin altını çizen Dindar, ABD’nin 5, Almanya’nın 3 ve Türkiye’nin 1,75 dünya varmış üzere doğal kaynakları kullandığını tabir etti.
Doğal kaynakların dünya üzerinde eşit formda kullanılmadığını ve bu durumun da toplumlar açısından kıymetli eşitsizlikleri beraberinde getirdiğini vurgulayan Dindar, şöyle devam etti:
“Dünya genelinde fotoğrafın bütününe bakmak gerekiyor. Sonuçta doğal kaynaklar ve dünya hepimizin. Pak su, hava ve toprak hepimiz için sunulmuş bir kaynak. Afrika’da her gün açlıktan, susuzluktan ya da hastalıktan ölen beşerler var. Öteki tarafta ise güya 5 tane dünya varmış üzere harcama yapma lüksüne sahip diğer bir kıtada da farklı ömür şekli devam ediyor. Ulaşım araçları ortasında karbon ayak izine en fazla neden olan uçaklar, gelişmiş ülkelerde daha sık tercih ediliyor. Sosyoekonomik manada daha fazla kalkınmış bir ülke vatandaşı dünyayı daha fazla görmek için seyahat etmek ister. Uzak ülkelere gitmek içinse uçak tercih edilir. Lüks tüketim alışkanlıkları olan bir toplumda daha fazla su ve güç kullanılır ve karbon ayak izi de artar.”
“BİLİNÇLİ TÜKETİCİ ALGISININ OLUŞMASI GEREKİYOR”
Gelişmiş ülkelerde sıklıkla görülen tüketim çılgınlığının en fazla dokumacılık bölümünde yaşandığını ve insanları daima yeni şeyler almaya mecbur bırakan bir sistem yaratıldığını işaret eden Dindar, bunun ortadan kaldırılması için şuurlu tüketici algısının oluşturulması gerektiğine değindi.
Doğal kaynakların süratli tüketimi sonrasında ilerleyen yıllarda su ve besin kıtlığı üzere meselelerin baş gösterebileceği, bu durumun global ısınma ve iklim değişikliği üzere olayların sonuçları ortasında yer alan iklim göçüne neden olabileceği değerlendirmesini yapan Dindar, şöyle konuştu:
“Doğal kaynakların tükendiği ve insan sıhhatini tehdit eden çok hava olaylarının yaşandığı bölgelerde hastalıklar da artıyor. Husus yeniden insan sıhhatine geliyor. Aslında insanın ömrünü devam ettirebileceği optimum kurallara bile sahip olamayacağımız bir boyuta geliyoruz. Önümüzdeki günlerde kıtlık yaşamak istemiyorsak, doğal kaynak kullanımının muhakkak ölçüde sonlandırılması gerekiyor. Yoksa gelecekten çaldığımız doğal kaynaklarla çocuklarımıza bırakabileceğimiz bir hayat alanı kalmıyor.”
Doğal kaynaklardan tasarruf yapmanın mümkün olduğunu lisana getiren Dindar, binalarda ısı yalıtımı ve güneş paneli uygulamalarını, atık suların bahçe sulamada yahut tuvalet ve lavabolarda rezervuar suyu olarak kullanılmasını tasarruf örnekleri ortasında gösterdi. (AA)
