Çalışmalar kapsamında Cariyeler Taşlığı ve Cariyeler Hamamı ile Kuşhane Mutfağı, yeni sergileme nizamıyla birinci kez ziyarete açıldı.
Yeni açılan kısımlarda, Ulusal Saraylar Koleksiyonları’ndan seçilen nesneler ve periyodun karakteristik özelliklerini yansıtan silikon heykelle canlandırmalar yapıldı.
“Restorasyonları tamamlanan kısımları süratli bir biçimde ziyaretçilerimizle buluşturmayı hedefliyoruz”
Konuya ait basın mensuplarına açıklamada bulunan Ulusal Saraylar Topkapı Sarayı Daire Başkanı İlhan Kocaman, “Topkapı Sarayı’nın onarımları tamamlanan kısımlarını süratli bir biçimde ziyaretçilerimizle buluşturmayı hedefliyoruz. Bu doğrultuda Harem’de bilhassa Cariyeler Taşlığı olarak bilinen kısımda Bayan Efendiler Dairelerinin, Cariyeler Koğuşunun ve Cariyeler Hamamı’nın olduğu kısımda restorasyonlarımız devam etmekte” dedi.
Kocaman, Cariyeler Hamamı’nda hamam kültüründe kullanılan yaklaşık 120 yapıtın sergilendiğini belirterek, şu bilgileri verdi:
“Mabeyn Yolu olarak bilinen ve devamı olan Altın Yol’da da Kuşhane Mutfağı’nın tefrişini tamamladık. Kuşhane Mutfağı, padişahın özel mutfağıdır. Sarayda metot yalnızca bir mutfakta yemek pişirilir ve sarayın belirli kısımlarında sunumlara hazırlanır. İşte padişahın sofrası da Kuşhane Mutfağı dediğimiz mutfakta sunuma hazırlanır. Orada da sarayın mutfağına emsal, sunumunun olacağı halde tefrişini yaptık ve ziyaretçilerimizle buluşturduk.”
Topkapı Sarayı’nın onarım sürecine 2019’da başladıklarına işaret eden Kocaman, “Özellikle gerek harem olsun, gerekse üçüncü avludaki kısımlar olsun, bunların onarımlarını periyot dönem tamamladık ve üçüncü avluda bulunan Seferli Koğuşu, Hazine Koğuşu, Kutsal Emanetler ile haremde Kara Ağalar, Padişah Daireleri’nin onarımları tamamlanmak üzere. İnşallah yakın vakitte ziyaretçilerimizle oraları buluşturacağız” diye konuştu.
“400-500 yıllık bir yapı olmasından ötürü buranın elbette ki muhakkak zorlukları var”
İlhan Kocaman, Topkapı Sarayı’nın her yerini ziyaretçilere açmak istediklerini, ama yapıların statik özellikleri, giriş çıkışları ve merdivenli olan kısımlar sebebiyle ziyarete uygun olmadığını aktararak, şunları kaydetti:
“Ziyarete açılabilecek kısımlar yahut ziyaretçinin girebileceği biçimde akışın olabileceği bütün yerleri, süratli bir halde öteki ziyaretçilerimizle buluşturmak istiyoruz. Malum 400-500 yıllık bir yapı olmasından ötürü buranın elbette ki aşikâr zorlukları var.
Saray, harem hayatının yaşandığı yer olmasından ötürü da sarayda yaşayanların statülerine nazaran yerler belirlenmiştir. Kimi yerler örneğin valide sultan, hanım sultanlar, şehzadeler ve padişah kızlarına ilişkin kısımlar biraz daha ferah, geniş olurken, hizmet erbabı olarak bildiğimiz cariyelerin yerleri daha dar ve günümüze nazaran daha kullanışsız.
Ondan ötürü bu kısımların seyahat düzeneği biraz daha güç olmakta. Öbür kısımlar yani bayan efendiler yahut valide sultanların dairelerinin onarımları süratle sürmekte ve yakın vakitte inşallah tamamlananları çabucak ziyarete açacağız.”
Sarayda cariyerlerin hayat alanlarının genelde taşlığın etrafında olduğunu söyleyen Kocaman, şu bilgileri verdi:
“Orada hizmetlerini yürütürler, orada yatarlar. Çocuk yaşta oraya gelirler. Burada evvel bir eğitim alırlar. Bu eğitimden geçen cariyelerin kimileri gözdeler olarak seçilir. Daha sonra ikbal olur ve padişaha hanım olurlar ve çocuk verdikleri için bayan efendi olur.
Bunlardan valide sultan olan da oluyor ve kimileri da daha sonra aldıkları eğitim doğrultusunda paşalarla, öteki devlet yöneticileriyle evlendirilerek saraydan çıkar. Kimileri ise sarayda kalır, hizmet erbabı olur.
Hizmet erbabı olanlar, hayatlarını burada sürdürdükleri için hastalanmaları halinde onlara has tekrar o taşlığın hemen altında Cariyeler Hastanesi yapılmıştır. Hastanenin çabucak gerisinde meyyit (cenaze) odası vardır. Vefatları halinde orada cenazeler yıkanır ve yeniden meyyit kapısı denilen bir kapıdan mezara götürülür.”
Cariyeler Taşlığı, Cariyeler Hamamı ve Kuşhane Mutfağı hakkında
Harem kısmının en çok merak edilen kısımlarından olan Cariyeler Taşlığı, Cariyeler Hamamı ve Kuşhane Mutfağı, salı günü hariç her gün 9.00 – 17.00 saatleri ortasında ziyaret edilebiliyor.
Sarayda onarım sonrası açılan yeni kısımlar, Osmanlı harem teşkilatının formlandığı yapıları barındırması bakımından hayli dikkat çekiyor.
Bu kısımlardan Cariyeler ve Bayan Efendiler Taşlığı, Harem’in en küçük avlusu olarak biliniyor ve etrafında Bayan Efendiler ile cariyelere ilişkin koğuşlar yer alıyor.
16. yüzyılın ortalarında inşa edilen Taşlık’ta, dairelerin yanı sıra hamam, çamaşırhane ve kiler üzere günlük gereksinimlerin karşılandığı alanlar bulunuyor. Bu alanlardan biri olan Cariyeler ve Kadınefendiler Hamamı, titizlikle yürütülen onarım çalışmaları sonrasında, tarihinde birinci sefer ziyarete açıldı.
Sarayın en eski yapılarından biri olan hamam, soğukluk, ılıklık ve sıcaklık olmak üzere üç kısımdan oluşuyor. Hamamda periyodun özelliklerini ve hamam kültürünü yansıtan eserler sergileniyor.
Restorasyon sonrası çağdaş sergileme tertibiyle ziyarete açılan Kuşhane Mutfağı’nda ise Topkapı Sarayı Koleksiyonu’ndan seçilen tombak, gümüş, bakır kap ve kaşıkların da ortalarında bulunduğu nesneler yer alıyor. Birebir vakitte mutfağa ismini verdiği düşünülen ‘kuşhane’ isimli tencerelerden gümüş örnekler de sergileniyor.
Kostümü ve tipik özellikleriyle periyodun karakteristik özelliklerini yansıtan ve mutfakta yemek hazırlıyormuş üzere duran silikon heykel de ziyaretçileri tarihte seyahate çıkarıyor.
Cariyeler ve Kadınefendiler Taşlığı’nda yer alan ve onarımları tamamlanma evresine gelen öteki kısımların de yıl içerisinde ziyarete açılması planlanıyor.
