Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin akabinde Türkiye’ye göç eden on binlerce Rus göçmen, ikamet meseleleri ve artan maliyetler nedeniyle son bir yıl içinde diğer ülkelere taşındı.
Şubat 2022’de Ukrayna’daki savaş başladığında, Ruslar başta İstanbul ve Antalya olmak üzere Türkiye’nin çeşitli kentlerine yerleşmeye başladılar.
Türkiye’ye yerleşen Ruslar ortasında kimileri işgale karşı çıktıkları için, kimileriyse Batılı devletlerin Rusya’ya uyguladığı yaptırımlardan kendilerini ve şirketlerini korumak için Rusya’yı terk ettiler.
Fakat resmi datalara nazaran, Türkiye’de oturma müsaadesi olan Rusların sayısı 2022 sonunda 154 binken, bu ay üçte bir oranında azalarak 96 bine düştü.
OTURMA MÜSAADESİ ALAMADILAR
Reuters’a konuşan dokuz Rus vatandaşı, kendilerinin ve başka kimi Rusların 2023 başından bu yana oturma müsaadesi almakta zorlandıkları için Türkiye’den ayrıldıklarını belirtti. Türkiye’den ayrılan Rusların birçoğu, beğenilen karşılandıkları birkaç Avrupa ülkesi ortasında yer alan Sırbistan ve Karadağ’a gitti.
Ruslar artan geçim masrafları ve yaptırımların bir sonucu olarak Türkiye’de temel bankacılık süreçlerini yapmanın zorluğu nedeniyle de Türkiye’yi terk ettiler. Ayrıyeten birtakım Rus erkekler askere alınmaktan korkuyorlardı.
“TÜRKİYE’DE GELECEĞİNİZİ KESTİRİM EDEMEZSİNİZ”
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Eylül 2022’de Rus erkeklerini Ukrayna’da savaşmak üzere askere almak için seferberlik ilan etmesinin akabinde Dmitri isimli Rus vatandaşı, St. Petersburg’dan ayrılarak eşi ve dört yaşındaki oğluyla İstanbul’da yine bir ortaya geldi.
46 yaşındaki bilişim kesimi çalışanı Dmitri, “Türkiye’de geleceğinizi iddia edemezsiniz” diye belirtti.
Fakat Ocak 2023’te telefonuna gelen bir kısa bildiride Türkiye’deki ikamet müracaatının hiçbir açıklama yapılmadan reddedildiğini söyleyen Dmitri bir ay sonra İstanbul’dan ayrıldı.
“Bir yıllık kira kontratı imzalamıştım ancak her şeyi geride bırakmak zorunda kaldım. Ekonomik ve siyasi olarak Türkiye’den daha istikrarlı olduğu için Karadağ’a taşındık” dedi.
Türkiye Göç Yönetimi Başkanlığı ise reddedilen tüm ikamet müsaadesi müracaatlarının, ilgili yasalar uyarınca yabancıların kendi lisanlarında bir münasebet içerdiğini ve müracaat sahiplerinin yasal yollara başvurabileceklerini açıkladı.
RÜZGAR AKSİNE DÖNDÜ
Kremlin savaş sırasında yaşanan göçle ilgili rastgele bir bilgi yayımlamazken, Danimarka Mülteci Kurulu’nun Karma Göç Merkezi, Ukrayna’nın işgalinden bu yana yaklaşık 800 bin Rus vatandaşının yurt dışına yerleştiğini açıkladı.
Hem Rusya hem de Ukrayna ile yakın bağları olan Türkiye, işgalden sonra Rusların Türkiye’ye vizesiz seyahat etmelerini kısıtlamadı ve Batılı devletlerin Rusya’ya yönelik yaptırımlarına katılmadı.
Dönemin Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Rus oligarkların – ve onların yatlarının – beğenilen karşılandığını lakin iş yapmak için memleketler arası hukuka uymalarının gerektiğini belirtmişti.
Yeni gelenler iş kurdukça ya da işlerini taşıdıkça İstanbul ve Antalya’nın birtakım bölgelerinde Rusların aktifliği arttı. Ama bu aktiflik son devirde giderek azaldı. Ticaret Sicil Gazetesi bilgilerine nazaran, Rus sermayesiyle kurulan şirket sayısı 2022’de 140’ken 2023’te 68’e geriledi.
“TÜRKİYE’DE EKONOMİK ZORLUKLAR ONLARI MAĞDUR ETTİ”
İstanbul Ticaret Üniversitesi’nde siyaset bilimi profesörü olan Biriz Karaçay, Rus göçmenlerin Sırbistan, Karadağ ve hatta Arjantin ve Brezilya üzere Güney Amerika ülkelerine taşındıklarını söyledi.
Karaçay, “Ekonomik, toplumsal ve kültürel olarak kendilerini Türkiye’ye yakın hissediyorlar lakin Türkiye şu anda çok fazla yabancı istemiyor. Ekonomik zorluklar da onları Türkiye’de mağdur etti” dedi.
Savaştan ve yaptırımlardan kaçmak için Türkiye’ye gelen Ruslara ek olarak siyasi baskıdan ve davalardan ötürü Rusya’yı terk etmek zorunda kalan Rus muhalifler de var.
“TÜRKİYE’DE KALMAK ÇOK PAHALI”
Rusya’daki cezaevinde hayatını kaybeden Rus muhalif başkan Aleksey Navalny’nin siyasi çalışmalarının yürütüldüğü merkezde çalışan 35 yaşındaki Rus siyasetçi Kirill Alekseev, kendisi hakkında cezai soruşturma başlatılmasının akabinde Mart 2022’de Türkiye’ye geldiğini belirtti.
Fakat bir danışmanlık şirketi ona oturma müsaadesi almasının 2 bin dolara mal olacağını söylemesinin akabinde Alekseev oturma müsaadesine tekrar başvurmaktan vazgeçti.
“Türkiye’de kalmak çok pahalıydı” diyen Alekseev, Almanya’da “insani ikamet iznine” başvurdu ve bir yıldır Nürnberg’de yaşıyor.
“OTORİTER BİR REJİMİ DİĞER BİR OTORİTER REJİMLE TAKAS ETTİK”
Öte yandan varlıklı Ruslar, devlet programı kapsamında en az 400 bin dolar bedelinde konut satın alarak Türk vatandaşlığına geçtiler ve son iki yılda İranlıları ve Iraklıları geride bırakarak Türkiye’de en fazla konut satın alan yabancı oldular.
Fakat 40 yaşındaki Eva Rapoport, bürokratik meselelerin pek çok kişi için çok zahmetli olduğunu belirtti. İstanbul’a gelen Ruslara fiyatsız konaklama ve hukuksal dayanak sağlayan “Ark Projesi” için çalışan Rapoport da Türkiye’den ayrılanlar ortasında yer alıyor.
Rapoport, “(Oturum) müsaadesinin uzatılıp uzatılmayacağını ya da sistemi yabancılara karşı daha düşmanca hâle getirecek bir değişimin olup olmayacağını bilmenin bir yolu yok” dedi.
Rapoport’a nazaran, Rusların Türkiye’den ayrılmalarının bir başka nedeni Türkiye’de toplanma özgürlüğü üzere insan haklarına yönelik baskıların olması.
“Navalny öldürüldükten sonra Rusya’da bile beşerler onun anısını yaşatmak için toplandılar… İstanbul’daki konsolosluğa yaklaşamadık. Bir otoriter rejimi öteki bir otoriter rejimle takas ettik.”
