İran, Türkiye, Azerbaycan, Türkmenistan, Kırgızistan, Kazakistan, Özbekistan, Tacikistan, Afganistan ve başka birtakım Orta Doğu ve Orta Asya ülkelerinde kutlanan Nevruz tarihi M.Ö. 3000’li yıllara kadar uzanıyor. Nevruz’un kutlanma hali bölgelere ve kültürlere nazaran değişiklik gösteriyor emel hepsinde baharın gelişini kutlamaktır.
NEVRUZ NE VAKİT?
Anadolu ve Orta Asya kültürlerinde baharın gelişini müjdeleyen Nevruz Bayramı Türkiye’de 21 Mart’ta kutlanıyor.
Gece ile gündüzün eşitlendiği 21 Mart’ta güneş göçmen kuşlar üzere kuzey yarımküreye yönelir.
21 Mart ile birlikte havalar ısınmaya, karlar erimeye, ağaçlar çiçeklenmeye, toprak yeşermeye, göçmen kuşlar yuvalarına dönmeye başlar.
Bu nedenle 21 Mart bütün varlıklar için uyanış, diriliş ve yaradılış günü olarak kabul edilerek, Nevruz/YENİGÜN bayramı ismiyle kutlanır.
NEVRUZ’UN TARİHİ VE ANLAMI
Nevruz geleneğinin tarihin en son Buzul Çağı’nın bitmesinden çabucak evvelki günlere yani 15.000 yıl öncesine kadar uzanır. Efsanevi Pers Hükümdarı Cemşid, Indo-Iranlıların avcılıktan hayvacılığa ve yerleşik yaşama geçişini temsil eder. O çağlarda mevsimler insanoğlunun hayatında günümüzdekinden daha yaşamsal bir değer arz ediyordu ve ömürle ilgili her şey dört mevsim ile çok yakından ilgiliydi. Güç geçmiş bir kışın akabinde gelen bahar, tabiat ananın çiçekler, yeşillenenen bitkiler uykusundan uyanması ve sığırların yavrulaması, insanoğlu için büyük bir fırsat ve bolluğun canlanması demekti. İşte bu türlü bir devirde bu Nevruz kutlamalarını başlatanın Kral Cemşid olduğu söylenir.
NEVRUZ NEDİR? NEDEN KIYMETLİDİR?
Baharın gelişini müjdeleyen bir Nevruz daha geldi. Nevruz bayramı birçok ülkede coşkuyla kutlanacak. Kimi ülkelerde Nevruz bir manada yeni yıl manasına geliyor. Kışın çekilip, baharın tesirlerinin güzelce kendini göstereceği tarihler gelirken kutlanan Nevruz’un tarihi kökenleri ne? Nevruz hangi ülkelerde neden kutlanır? İşte ayrıntılar…
Yazılı olarak birinci defa 2. yüzyılda Pers kaynaklarında ismi geçen Nevruz, İran ve Bahai takvimlerine nazaran yılın birinci gününü temsil eder. Günümüz İran’ında, her ne kadar İslami bir kökeni olmasa da bir şenlik olarak kutlanır. Birtakım topluluklar bu bayramı 21 Mart’ta kutlarken, başkaları Kuzey yarım kürede ilkbaharın başlamasını temsilen, 22 yahut 23 Mart’ta kutlarlar. Tıpkı vakitte, Zerdüştlük, hem de Bahailer için de kutsal bir gündür ve tatil olarak kutlanır. Kürtlerde, Nevruz bayramının Kürt ve İran mitolojisindeki Demirci Kawa Efsanesi’ne dayandığına inanılır. Anadolu ve Orta Asya Türk halklarında da Göktürklerin Ergenekon’dan çıkışı manasıyla ve baharın gelişi olarak kutlanır.
2010’da Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 3000 yıldan beri kutlanmakta olan Pers kökenli bu şenliği, Dünya Nevruz Bayramı ilan etmiştir. 28 Eylül – 2 Ekim 2009 ortasında Abu Dhabi’de hükümetler ortası toplanan Birleşmiş Milletler Manevi Kültür Mirası Koruma Kurulu, nevruzu Dünya Manevi Kültür Mirası Listesi ‘ne dahil etmiştir. 2010’dan başlayarak Birleşmiş Milletler Genel Kurulu 21 Mart’ı “Dünya Nevruz Bayramı” olarak kabul etmektedir.
