Mediha ile İsmail Aral çiftinin 3 çocuğundan biri olan usta karikatürist, 1936’da İstanbul Silivri’de dünyaya geldi. Babasını 9 yaşında kaybeden Oğuz Aral, annesi ve kardeşleriyle anneannesinin Üsküdar’daki konutuna yerleşti.
Oğuz Aral, Davutpaşa Lisesi’nin akabinde, İstanbul Devlet Hoş Sanatlar Akademisi’ne devam etti, fakat 3. sınıfta ayrıldı.
Döneme damga vuran “Akbaba”, “Marko Paşa”, “Dolmuş” isimli mecmua ve gazetelerde 1950’den itibaren karikatürlerini okuyucuyla buluşturan Aral, 17 yaşındayken Akbaba’da profesyonel olarak çalışmaya başladı.
Gırgır mecmuasını 1972’de kardeşi Tekin Aral ile kurdu
Usta çizer, 1972’de kardeşi Tekin Aral ile kurduğu mizah dergisi Gırgır’ı yönetmeye başladı.
Gırgır’da, Hasan Kaçan, Latif Demirci, Mehmet Çağçağ, Metin Üstündağ ve Gani Müjde’nin de ortalarında olduğu ünlü karikatüristler ve muharrirler yetişti.
Dergi, vakit zaman 1 milyona ulaşan haftalık tirajıyla çok satan mizah mecmuaları ortasında yer aldı.
Karikatürist Aral’ın, 1973’te Gırgır’da çizmeye başladığı Avanak Avni’nin maceraları Türkiye hudutlarını aşarak, Güney Afrika’daki ırkçı olaylara karşı, Meksika’da ise ABD zıddı kümelerin sembolü oldu.
Unutulmaz tiplemelere de imza attı
Aral, mesleği boyunca “Avanak Avni”nin yanı sıra “Hayk Mammer”, “Köstebek Hüsnü”, “Utanmaz Adam” ve “Vites Mahmut” üzere unutulmaz tiplemelere de imza attı.
Verdiği bir röportajda “Avanak Avni” tiplemesinin milletlerarası muvaffakiyetler elde ettiğini anlatan usta karikatürist, şunları söylemişti:
“Futbolcular ve siyasetçiler dahil ülkenin en ünlü şahsı oldu. Tabaklarda, bardaklarda, tişörtlerde, çarşaflarda, kolyelerde, kalemlerde, aklınıza gelebilecek her türlü tüketim hususunda resmi basılır oldu. Hatta bununla da kalmadı. Avrupa’da, duvarlarda afişlerini, Avrupalı gençlerin yakalarında rozetlerini gördüm. Bir Meksika dergisi de Avni’yi kapak yaptı. Avni’yi üçüncü dünya ülkelerinin simgesi olarak seçmişlerdi. Irkçılığa karşı bayrak yapmışlardı.”
Gırgır’ın, 1989’un kasım ayında el değiştirmesi üzerine, çizerlerle birlikte mecmuadan ayrılan Aral, ünlü karakterinden ismini alan “Avni” mecmuasını yayımlamaya başladı. Aral, Avni’yi 1996’ya kadar çıkarmayı sürdürdü.
Tiyatro sevdasından da vazgeçmedi
Oğuz Aral, tiyatroya ilgisi münasebetiyle 1958’de pandomim tiyatrosu kurdu ve Anadolu’nun çeşitli yerlerinde şovlar sahneledi.
TRT Arşiv’de yer alan Cem Karaca’nın gerçekleştirdiği bir röportajda Aral, tiyatroyla bağına dair şunları anlatmıştı:
“Çok hoş oyunlar ortaya koyduğumu sanıyorum. Mesela ‘Bir Garip Orhan Veli’, 12 yıldır oynuyor. Fakat kimse de bana ‘Aman ne kadar yeterli yönetmensin’ demedi. Türkiye’de bir insan bir işi daha önde görünen biçimde yaparsa, o işte daha tanınan olursa o adamın ismi karikatürist, cürmü, bir şeyci olur. İkinci bir şey yaptığı vakit karikatürcünün yaptığı tiyatro oluyor. Halbuki ben hiç karikatür yapmasaydım, mis üzere önde gelen bir tiyatro adamı olur muydum diye düşünüyorum.”
Tekin Aral, Ferruh Doğan ve Oğuz Aral’ın 1964’te kurduğu “Canlı Karikatür” isimli stüdyoda, 1966’da “Koca Yusuf”, 1967’de “Direklerarası”, 1968’de “Bu Kenti İstanbul”, 1971’de “Ağustos Böceği ile Karınca” sinemaları yapıldı.
50 kadar kısa sinemaya imza atılan stüdyoda yapılan sinemalardan en ünlüsü, 19. yüzyılın sonunda Türkiye, Fransa, Belçika ve Amerika’da güreşerek hayranlık uyandıran Koca Yusuf’un muvaffakiyetlerini işleyen, çizgi ve tiplemeleriyle muvaffakiyet sağlayan “Koca Yusuf” sineması oldu.
Müşfik Kenter ile uzun yıllar süren bir dostluğa sahip olan Aral, 1981’de usta oyuncunun rol aldığı tek kişilik oyun “Bir Garip Orhan Veli”yi sahneye koydu.
Aral, Haldun Taner’in kaleme aldığı “Keşanlı Ali Destanı” oyununu 1994’te izleyiciyle buluşturdu. Müşfik Kenter’in oynadığı, Aral’ın kaleme alıp yönettiği ve dekor dizaynını üstlendiği “Huysuz İhtiyar” oyunu ise 2001’de birinci gösterimini yaptı.
Halit Kıvanç: “Oğuz Aral beni ben yapan isimlerdendir”
Gazeteci Halit Kıvanç, 2013’te Beşiktaş Belediyesince düzenlenen “Ustalara Hürmet Gecesi”nde sahneye çıkarak, “Sevgili Oğuz’a borcumu ödemek zorundayım. Beni ben yapan isimlerden birisidir. Ondan çok fazla şey öğrendim. Sahnede izleyicilerin reaksiyonlarına nazaran nasıl hareket etmem gerektiğini bana tane tane anlatırdı. Halit Kıvanç bugün varsa onun ilk öğretmeni, yönetmeni Oğuz Aral olduğu için var diyebilirim” sözlerini kullanmıştı.
Oğuz Aral, 26 Temmuz 2004’te tatil için gittiği Bodrum’da kalp krizi geçirerek 68 yaşında yaşama veda etti.
Zincirlikuyu Mezarlığı’nda toprağa verilen Aral’ın anısına 26 Temmuz 2005’te Cihangir Parkı’na heykeli dikildi. (AA)
