Büyükşehir Belediyesi’nden yapılan açıklamaya nazaran, Makedonya Hükümdarı Büyük İskender’in kumandanlarından Antigonius Monophthalmos tarafından milattan sonra 316’da kurulan İznik, Bithynia, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı medeniyetinin izlerini hala besbelli olarak taşıyor.
2015 yılından bu yana Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin sponsorluğunda hafriyat çalışmalarının sürdüğü ilçedeki tiyatro da Roma periyoduna ilişkin Anadolu’nun ayakta kalan en görkemli yapıtları ortasında bulunuyor.
Düz bir alana inşa edilerek tonozlarla yükseltilmesi nedeniyle mimari açıdan Türkiye’deki tek örnek olan tiyatronun, Roma İmparatoru Trajan tarafından Bithynia Valisi olan tarihçi ve müellif Plinius’a yaptırıldığı biliniyor.
Bir devir gladyatör dövüşlerine de mesken sahipliği yapan tiyatro, Hristiyanlığın akabinde tiyatronun yasaklanmasıyla dini alan olarak kullanıldı.
358, 362 ve 368 yıllarındaki büyük zelzelelerde ziyan gören ve onarılan yapı, İznik’in savunulması için feda edilirken tiyatrodan sökülen kesimler surların güçlendirilmesinde kullanıldı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın müsaadesiyle birinci olarak 1980 yılında çalışmaların başladığı Roma Tiyatrosu’ndaki hafriyatlar, Büyükşehir Belediyesi’nin devreye girmesiyle 2015 yılından itibaren Dokuz Eylül Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nün başkanlığındaki grup tarafından sürdürülüyor.
İznik Müze Müdürlüğü’nün başkanlığında yapılan kazılara Dokuz Eylül Üniversitesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aygün Ekin Meriç başkanlık ediyor.
“İznik’in bütün katmanlarını bir yapıda görmek mümkün olacak”
Açıklamada görüşlerine yer verilen Doç. Dr. Meriç, tarihi kayıtlara nazaran Roma Tiyatrosu’nun 2’nci yüzyılda yapıldığını belirtti.
Yapılan hafriyatlarda milattan evvel 6’ncı yüzyıla kadar inen Ion Kolonizasyonu devrine ilişkin seramikler bulduklarını söz eden Meriç, şunları aktardı:
“Tiyatro yapılmadan evvel de burada ömrün varlığı tespit edilmiş oldu. Burada yalnızca tiyatro yok. Öncesi, sonrası var, kilise var, 8 tane Osmanlı çini fırınımız var. Ben burayı İznik’in höyüğü olarak görüyorum. Milattan evvel 6’ncı yüzyıldan milattan sonra 17’nci yüzyıla kadar geçen bir basamakta daima bir kullanımı var bu alanın. Büyükşehir Belediyesi’nin katkılarıyla onarım yapıldı ve uygulaması da tamamlandı.
Bu yıl sonuna kadar projenin bitmesi ve tiyatronun ziyarete açılması planlanıyor. Bu projeyle İznik’in bütün katmanlarını bir yapıda görmek mümkün olacak. Girdiğinizde evvel tiyatroyu, sonra dini kullanım evresini göreceksiniz. Buradaki kilise yapısını, çini fırınlarını göreceksiniz. Tiyatro, İznik’in bütün tarihi sürecini göstermesi bakımından da çok değerli. Beşerler artık tiyatroya gelecekler, gezecekler. Artta bizim yaptığımız tiyatro etrafındaki kazılarımızı da görecekler.”
“İznik’in asıl çekim merkezi burası olacak”
Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Alinur Aktaş da İznik Belediye Lideri Kağan Mehmet Usta ile tarihi İznik Roma Tiyatrosu’nda devam eden çalışmaları inceledi.
Uygulamaları tamamlanma evresine gelen onarım projesi hakkında Doç. Dr. Meriç’ten bilgi alan Aktaş, Bursa Kültür Varlıklarını Muhafaza Bölge Kurulu’nca onaylı proje kapsamında çalışmaların sürdüğünü hatırlattı.
Aktaş, İznik Roma Tiyatrosu projesinde mevcut oturma basamakları, sahne kısmı ve başka yapı kalıntılarının olumsuz müdahale ve eklentilerden arındırıldığına işaret ederek şunları kaydetti:
“Uzun yıllardır İznik turizmine kazandırılmaya çalışılan Roma Tiyatrosu’nda yerli ve yabancı turistlerin alanı gezmesine yönelik seyahat güzergahı oluşturuldu. Oturma basamaklarının üst kısmında yer alan seyir platformu oluşturuldu ve alanın net bir formda izlenebilmesi sağlandı.
Dondurma süreçleri, derz çalışmaları, seyir platformu ve seyahat rotasına yönelik çalışmalar devam ediyor. Aralık ayına kadar çalışmaları bitirmeyi hedefliyoruz. Ziyaret açısından Türkiye’deki en savlı amfitiyatrolardan bir tanesi olacak ve İznik’in asıl çekim merkezi burası olacak. Yalnızca İznik ve ülkemiz için değil insanlık ismine yapılmış bu çok hoş yatırımı bütün dünyayla buluşturmanın heyecanını yaşıyoruz.” (AA)
