Elon Musk’ın CEO’su olduğu elektrikli araba devi Tesla’nın toplu mukavele imzalamayı reddetmesinin akabinde İsveç’teki fabrikalarda greve giden IF Metall sendikası, Tesla’nın ülkede onlarca yıllık ekonomik muvaffakiyetin temelini oluşturan İsveç modeline ziyan verme riski taşıdığını söyledi.
Tesla grevinin gerisindeki IF Metall sendikasının başkanı Marie Nilsson Financial Times’a verdiği demeçte, 1930’larda geliştirilen İsveç modelinin, patronların ve sendikaların işgücü piyasasında ortak kararlar almasıyla ülkenin refahının merkezinde yer aldığını tabir etti.
Nilsson “Buna uzun vadeli bir perspektiften bakarsanız, İsveç modeline yönelik bir tehdit olabilir. Bu bizim için hakikaten çok önemli” dedi.
İSVEÇ MODELİ NEDİR?
1938 yılında sendikalar ve patronlar ortasında geliştirilen ve İsveç’te fiyatlar de dahil olmak üzere işgücü piyasası şartlarının hükümet tarafından değil iki tarafça belirlendiği bu sistem ‘İsveç modeli’ olarak isimlendiriliyor.
Hem sendika hem de şirket başkanları, düşük grev düzeyini bu sisteme bağlıyor ve Volvo, Atlas Copco ve Northvolt üzere üreticilere mesken sahipliği yapan 10 milyon nüfuslu İsveç’in başarısı için bu sistemin çok kıymetli olduğuna inanıyor.
‘EN BÜYÜK TEHLİKE AB DİREKTİFİ’
Avrupa Birliği, 2022 yılında minimum fiyatın kâfi bir hayat standardı sağlayacak düzeyde olması gerektiği konusunda muahedeye varmış fakat direktifin işgücünün yüzde 80’inden fazlasının toplu mukaveleler kapsamında olduğu ülkelerde uygulanmayacağına karar vermişti.
Avrupa’nın sendikalaşma oranı en yüksek ülkelerinden biri olan İsveç’te çalışanların yaklaşık yüzde 90’ı toplu mukaveleye sahip olduğundan İsveç AB’nin minimum fiyat direktifine dair bir istisna kazanmıştı.
Nilsson, İsveç modeline yönelik en büyük tehditlerden birinin minimum fiyatın patronlar ve sendikalar ortasında bir mutabakatla sağlanması yerine makul bir düzey dayatacak olan AB direktifi olduğunu belirtirken Tesla’nın toplu kontrat kültürüne ziyan verebileceğini söyledi.
Nisson “Tesla İsveç’te toplu mukavele olmadan da faaliyet göstermenin mümkün olduğunu gösterirse, başka şirketler de birebirini yapmak isteyebilir. İsveç’te başarılı bir modelimiz var. Bunu açıklamaya çalıştık. Bu cins bir çatışma çok nadiren ortaya çıkıyor.” dedi.
Sendika başkanları ise, ödemeler için kullanılan acil durum fonuna nadiren başvurulduğu için, şu anda tatil ve emekli maaşlarını da kapsayacak biçimde maaşlarının yaklaşık yüzde 130’unu sendikalardan alan grevdeki emekçileri on yıllar boyunca desteklemek için kâfi fonları olduğunu söyledi. Nilsson “Uzun, çok uzun bir müddet greve devam edebiliriz” dedi.
ANLAŞMAZLIK TIRMANDI, MUSK BİRİNCİ ZAFERİNİ KAZANDI
Ülkenin en büyük sendikalarından biri olan IF Metall’e bağlı 130 personelin, 27 Ekim’de İsveç’teki 8 Tesla fabrikasında greve gitmesinin akabinde Tesla ve İsveçli sendikalar ortasındaki uyuşmazlık son günlerde tırmanışa geçti.
IF Metall sendikasının greve gitmesiyle başlayan olay, posta çalışanları, liman personelleri ve temizlikçilerin araba üreticisine karşı harekete geçmesine kadar yayıldı.
İsveç’teki posta çalışanları pazartesi günü yaptıkları açıklamada, Tesla araçlar için üretilen plakaları sahiplerine teslim etmeyerek sendikanın grevine dayanak vereceklerini duyurmuştu. Tesla’nın CEO’su Musk ise posta çalışanlarının hareketlerini “delilik” olarak nitelendirmişti.
ABD’li araba üreticisi, İsveç’e ve posta servisine karşı ikiz dava açtı ve yargıçlardan plakaları direkt İsveç Ulaştırma Ajansı’ndan almasına müsaade vermelerini istedi. Tesla, mahkemenin İsveç Ulaştırma Kurumu’nun 7 gün içinde plakaları Tesla’ya teslim etmesini istemesiyle birinci zaferini elde etti.
