TCDD, son 1 ay içerisinde 2 defa trene binmediği gerekçesiyle İ.Ş’nin fiyatsız seyahat hakkını 180 gün askıya aldı. Bunun üzerine İ.Ş, engellilik temelinde ayrımcılığa maruz kaldığını öne sürerek TİHEK’e başvurdu.
TCDD’nin inceleme kapsamında gönderdiği yazılı görüşünde, engelli vatandaşların tıpkı gün içinde birden fazla trene birden fazla bilet aldığı, trenlerden devamlı bilet alıp seyahat etmedikleri ve böylelikle bu hakkı berbata kullandıklarının tespit edildiği belirtildi.
Engellilerce alınan biletlerin kullanılmaması sonucunda hizmetten yararlanmak isteyen öteki bireylerin mağdur olmasının yanı sıra yüksek ölçüde kamu ziyanı oluştuğu tabir edilen görüşte, bu durumun 2019’da Sayıştay tarafından da tespit edildiği ve oluşan zararın azaltılabilmesi için engelli vatandaşlarca alınıp kullanılmayan bilet oranının düşürülmesinin tavsiye edildiği kaydedildi.
Suistimallerin önlenmesi maksadıyla 1 Aralık 2020’den bu yana kelam konusu kısıtlamaya gidildiği anlatılan görüşte, kararın bir hakkın kullanılmasının engellenmesi niteliğinde değil, kamu ismine çalışan TCDD’nin tarafsız, adil ve eşit bir hizmet sağlamasına yönelik olduğu öne sürüldü.
Başvuruyu karara bağlayan TİHEK, engellilik temelinde ayrımcılık yasağının ihlal edildiği gerekçesiyle şirkete 9 bin 441 lira idari para cezası verdi.
“AŞIRI KÜLFET YÜKLÜYOR”
TİHEK’in kararında, TCDD’nin başvurana uyguladığı kısıtlamanın, “kamu hizmetinin gereği üzere yerine getirilmesi” ve “kamu ziyanının önlenmesi” biçiminde haklı ve legal münasebetlere dayandığı kaydedildi.
Meşru hedef taşıyan farklı muamelenin ayrımcılık yasağını ihlal etmemesi için bireye çok ve olağanın ötesinde külfet yükleyip yüklemediğinin de kıymetlendirilmesi gerektiğine işaret edilen kararda, şu sözler yer aldı:
“TCDD tarafından uygulanan kısıtlamanın her ne kadar kamu ziyanının önlenmesi ve hizmetin gereği üzere ifası biçiminde haklı münasebete dayandığı değerlendirilmekteyse de kullanılan araç ile hedeflenen amaç ortasında makul bir orantılılık olduğu söylenemeyecektir. Engelli bireylerin yaklaşık 6 ay üzere bir müddetle fiyatsız bilet imkanından yararlandırılmaması kelam konusu olacağından bu uygulamanın çok ve olağanın ötesinde bir külfet yükleyeceği kıymetlendirilmektedir.”
Kararda, fiyatsız bilet hakkının berbata kullanılmasının engellenmesi için kullanılmayan bilet fiyatının ödenmesi yahut bilet fiyatının bir cezayla birlikte ödenmesi, şahısların evvelden yazılı olarak uyarılması üzere alternatif tahlil yolları öngörülmeksizin bu türlü bir uygulamanın yapılmasının orantılı olmadığı aktarıldı.
