Orta sınıfı tanım etmeden evvel “insan onuruna yakışır bir hayatı” tanımlamanın, bir ülkede orta sınıfın kıymetini anlamamız açısından daha kıymetli olacağını düşünüyorum. Pekala, nedir insan onuruna yakışır hayat? Anayasa Mahkemesi kararlarından da yararlanarak şöyle tanımlayabiliriz. Kişilerin huzur, refah ve memnunluk içinde yaşamalarının garanti altına alınması, kişi hak ve özgürlükleriyle kamu faydası ortasında adil bir istikrarın kurulması, çalışanların ve güçsüzlerin korunarak ulusal gelirin adalete uygun biçimde dağıtılması, bireylerin toplumsal güvenlik haklarının garanti altına alınması üzere temel siyasetler insan onuruna yakışır bir hayatı oluşturmanın kimi temel ölçütleridir. (Anayasa Mahkemesinin 18.05.2016 tarihli Kararı. Temel: 2016/154, Karar: 2016/106)
KİMDİR ORTA SINIF?
Peki, gelelim başka soruya… Kimdir bu orta sınıf? Şu örneklerle anlatabiliriz. Çocuğunun âlâ bir eğitim almasını isteyen ana, babadır. Bu ülkede mesleğini özgürce icra etmek isteyen hekimlerdir, öğretmenlerdir, avukatlardır. Demokrasiyi, hakkı, hukuku, adaleti talep eden akademisyenlerdir, mühendislerdir, esnaflardır. Başını sokacak bir mesken yahut bineceği bir otomobil hayali kuran evli çiftlerdir. Yılda bir kez da olsa çoluğuyla, çocuğuyla tatile çıkmak isteyen ailelerdir. Yani bu hoş ülkede insan onuruna yakışır formda yaşamak isteyen milyonlardır.
ORTA SINIFIN ÖZELLİĞİ…
Şu soru değerli… Bir ülkede güçlü bir iktisadın, güçlü bir toplumsal yapının, güçlü bir demokrasinin teminatı kimdir? Elbette güçlü bir orta sınıftır. Bu nedenle orta sınıf, bir gelir kümesini temsil etmenin çok ötesinde demokrasinin, ahlakın ve adaletin teminatıdır. Orta sınıf toplumsal kıymetleri, beklentileri, talepleri, dayanışmayı ve geleceğe ait umutları besler ve temsil eder. Orta sınıf çökerse, tüm bunlarla bir arada, toplum da çöker. Esnaf elindeki eseri satacak bir ekonomik küme bulamaz, esnaf çöker, esnaf çökerse iktisat çöker. İnternet çağının getirisiyle bütün dünyadan haberdar olan talepkar genç kuşağın gereksinimlerine karşılık veremeyen anne-babalar mutsuzlaşır, agresifleşir ve aile bağları yıpranır. Aile çökerse toplum çöker. Deneyimsiz ve mutsuz bir genç jenerasyon ortaya çıkar, yanlış kararlar verirler ve gençlerimiz ziyan olur. Gençlik olmazsa o ülkenin geleceği de olmaz, gelecek çöker. İşte bu kadar değerlidir orta sınıf!
Peki, insan onuruna yakışır hayatı sağlama ve sürdürme konusunda sorumlu olanlar kimlerdir? Elbette ki devleti yönetenlerdir. Yani saray ve şürekasıdır..
Maalesef bugün toplumumuzu, demokrasimizi, iktisadımızı ve geleceğimizi ayakta tutan orta sınıf büyük bir taarruz altındadır. Bu taarruzlar tek adam rejimine geçilen 2018’den bu yana giderek artıyor. Orta sınıfın temsil ettiği taleplere, pahalara ve sahip olduğu maddi imkanlara darbe üstüne darbe indiriliyor. Türkiye; rüşvetin legalleştiği, palavra söyleyenlerin prestij sahibi olduğu, adaletin çetelere teslim edildiği, ahlaki kıymetlerin yozlaştığı, toplumsal çürümenin adeta kanıksandığı, fakirleşmenin yazgı olarak kabul edildiği, hak aramanın ise neredeyse hata sayıldığı bir sürecin içine girdi. Darbeler o kadar büyük ki, yaşananları saklamaya artık istatistik oyunları da yetmiyor. İşte TÜİK’in son birkaç günde art geriye açıkladığı bilgiler ortada.
BU TAKSİMİ KURT YAPMAZ…
Türkiye’yi 85 milyonluk koca bir aileye benzetirsek, 2022’de bu koca ailenin yaklaşık 31 milyon üyesi çalışıp çabalayarak 906 milyar dolarlık aş üretmiş. Bu pişen aşı çalışan, çalışmayan her bir aile üyesine eşit bölüştürürsek herkesin hissesine 10 bin 659 dolarlık aş düşecek. Lakin tencerede kaynayan aş, tabaklara eşit hisse edilmiyor. Kiminin tabağı daha derin ve büyük; kiminin tabağı daha yayvan ve küçük. Sofrada bazıları kepçeyle götürüyor, bazıları pişen aşın tadına tatlı kaşığıyla bakıyor.
Sofradaki paylaşımın ne kadar adil olduğunu anlamak için iktisatçılar, “Gini Katsayısı” denilen bir metrik geliştirmişler. Bu katsayı sıfıra yaklaştıkça paylaşımda adaletin arttığını; teğe yaklaştıkça paylaşımda adaletin bozulduğunu gösteriyor.
Peki, 2022’de büyük Türkiye ailesinde paylaşım nasıl olmuş? Karşılığı TÜİK’in “Gelir Dağılımı İstatistikleri” veriyor. TÜİK’in istatistiklerine nazaran, 2022’de sofradaki paylaşım son 17 yılın en adaletsiz paylaşımı…
Paylaşımdaki adaletsizlik bilhassa son iki yılda belirginleşiyor. Tüm aileleri en fakirinden en zenginine 20 kümeye ayırdığımızda, en varsılın pişen aştan aldığı hisse son iki yılda 3.5 puan artarken, neredeyse öbür tüm ailelerin aldığı hisse gerilemiş. Yoksul fukaranın kaşığından alınan, zenginin tabağına konmuş. O denli ki 2022’de en varsıl yüzde beşin tayını, en fakir yüzde 5’in tayınını 31’e katlamış. Hiçbir vicdanın kabul etmeyeceği adaletsizlik. Üstat Necip Fazıl’ın dediği üzere “Bu taksimi kurt yapmaz kuzulara şah olsa…”
BİLGİSİZLİK Mİ, TAAMMÜDEN Mİ?
Peki, 2021 ve 2022’de ne oldu da paylaşımdaki adaletsizlik şaha kalktı? Ne olduğu herkesin malumu… “Faiz sebep, enflasyon sonuç” denerek, bu ülkede hayat pahalılığı bilerek, isteyerek patlatıldı. Merkez Bankasının kasasından buharlaştırılan 128 milyar dolar ile yandaş şirketlerin kur riski, devletin sırtına taşınırken; patlatılan enflasyonla da şirketlerin borçları eritildi. Yetmedi yandaş şirketlere enflasyonun altında faizlerle, çokça kredi pompalandı. Bu ülkede milletin sırtından, göz nazaran göre, dehşetli bir servet transferi yapıldı. Bu servet transferinden en büyün avantayı alanlar da 5’li çeteler…
Orta sınıfın kaşığından alınan lokma zenginlerin ve yandaşların, 5’li çetelerin tabağına kondu. Ve bugün ülkemizde orta sınıfın bir konut yahut otomobil sahibi olması, çocuğunu özel okula göndermesi, ağız tadıyla bir tatil yapması artık hayal oldu. Toplumumuz fecî bir fakirleşmeye maruz bırakıldı. Bunların hepsi de taammüden, yani bilerek ve isteyerek yapıldı…
Zengin çıkar hesaplarıyla, yoksul geçim telaşıyla sesini çok çıkaramaz. Sesini çıkaracak tek kesim orta sınıftır. İşte bugün bu nedenle Türkiye’de orta sınıf görülmemiş bir taarruz altındadır. Tarih çöken orta sınıfın radikal hareketlerin önünü açtığını gösteren örneklerle doludur. Demokrasimizi korumak için, geleceğimizi korumak için, iktisadımızı korumak için, bizi biz yapan bedelleri korumak için orta sınıfı korumak zorundayız. Siyaset kurumu bunun için vardır ve bugün siyasetin bir numaralı gündem unsuru de bu olmalıdır.
Peki, 2021 ve 2022’de ne oldu da paylaşımdaki adaletsizlik şaha kalktı? Ne olduğu herkesin malumu. Sofradaki paylaşım tablosuna bakınca insanın aklına ister istemez Dücane Cündioğlu’nun o meşhur kelamı akla geliyor:
“Allah’tan Kitap’tan dem vuran adamın ne dediğine değil ne yediğine bak; zira dediği sav, yediği ispattır.”
