Yapay zeka algoritmalarında ortaya çıkan ırkçı yahut ayrımcı tavra insan faktörünün neden olduğu ortaya çıktı. Makinelerin bunu nasıl öğrendiğinin nasıl tespit edileceği her vakit mümkün olmadığı için türel çabanın belirsizlikler içerdiği belirtiliyor.
Yapay zeka uzmanı, İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Temel Tıp Bilimleri Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Kirişci, yapay zeka algoritmalarında ortaya çıkan ırkçı ve ayrımcı tavrı kıymetlendirdi.
Prof. Dr. Kirişci, farklı alanlarda kullanılan yapay zeka algoritmalarının ırkçı yahut ayrımcı sonuçlar ortaya koyabildiğini kaydederek, “Bir orta maymun (ape) yazdığınızda eski ABD Başkanı Barrack Obama ve aile fertleri çıkıyordu. Hukuk alanında kullanılan yapay zekalar siyahileri hatayla daha fazla eşleştiriyor. Hollanda’nın vize vermek için kullandığı yapay zekanın da aşikâr ülkelere, bireylere ve hatta cinsiyete karşı ayrımcılık uyguladığı ortaya çıkmıştı.” diye konuştu.
Yapay zeka algoritmalarındaki ırkçılığın, programcıların yaklaşımlarını ya da uygulamaların tasarlandığı toplumdaki anlayışları yansıttığını söz eden Kirişci, tüm bu süreci örgütleyenin yahut makinelerin bu halde davranmasını sağlayanın akıllı ve irade sahibi tek varlık olan insan olduğunu söyledi.
Kirişci, yapay zekanın ırkçılığı yahut ayrımcılığı tam olarak nereden öğrendiğinin tespit edilmesinin her vakit mümkün olmadığını bildirerek, şunları lisana getirdi “Yapay zekaya ırkçılığı öğreten kim? Onu tasarlayan mı, kullanan mı yahut bir halde yanından geçerken onunla temas eden mi? Bunun ardında muğlak bir yapı var. Biz ise makineyi suçlamaya çalışıyoruz. Dünyada 90’lı yıllardan beri yapay zeka ve hukuk alanında çok önemli tartışmaların olduğunu takip ediyoruz. Bu hukuksal süreçler aslında yürütülmek istenilen büyük hegemonya savaşını seçkinler açısından masumlaştırmak için yapılıyor. Bizi de bir sıkıntıyla karşılaştığımızda hiçbir vakit karşılık alamayacağımız bir aygıtla hengameye iten hukuksal bir süreç. Bir makine niçin bir siyahla beyazı ayırt etsin? Aslında bunu yapan bir insan.”
HER TEKNOLOJİ İMKAN VE RİSKLERİ BERABERİNDE TAŞIYOR
Yapay zekayı, “biyolojik zeka ve öğrenmenin bilgisayarlara, robotlara yahut dijital dünyaya tanıtılarak bunu taklit etmesini sağlamak” biçiminde tanımlayan Kirişci, ırkçılığın da bu taklidin bir sonucu olduğunu ve makinenin kendi başına rastgele bir insan kümesine ayrımcı tavır geliştirmesinin mantıklı olmadığını vurguladı.
Kirişci, makineye insanın yaptığı işin simülasyonunu öğreterek karar vermesinin, süreçleri takip etmesinin ve gerektiğinde kendi işini yürütebilir hale gelmesinin sağlandığına dikkat çekerek, “Şimdiki yapay zeka sistemlerinde beşerden bağımsız çalışabilme özelliği var hatta kendi gücünü üretme ve bizim fişini çekebileceğimizi düşünerek kendini muhafazaya alabilme özellikleri mümkün lakin bu sonlu bir durum, sonsuza kadar devam etmez.” dedi.
Makinelerin kimi alanlarda beşerden çok daha âlâ sonuçlar vermesine rağmen her vakit biyolojik yapıların altında kalacağına işaret eden Kirişci, literatürde en ülkü teknoloji tariflerinden birinin “en az teknoloji kullanılarak ortaya konulan teknoloji” olduğunu aktardı.
Prof. Dr. Kirişci, makinelerin bu kadar gelişmesinin çok büyük imkanlar ve çok büyük riskler barındırdığının altını çizerek, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Makinelerle gerçek etkileşim yakalandığında mükemmel sonuçlar elde edilebilir. Bu etkileşim gerçek ayarlanmadığında da riskler ortaya çıkabilir. Bu risk insanın varlığına olan risk. Tabiatın varlığına olan risk. Yani yalnızca biz risk altında değiliz. Tabiat da risk altında. Dağ taş da risk altında. Her çeşit teknoloji kendi imkanlarıyla bir arada birebir vakitte olumsuzluklarını da taşıyor. Mesela yeni sürecin en değerli özelliği elektriğe çok ağır gereksinim duyulması. Bunun denetimsiz bir halde üretilmesi herkes için risk teşkil eder.”
