Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, TBMM Genel Şurasında, Bakanlığının 2024 yılı bütçesi üzerinde yaptığı konuşmada, milletlerarası sistemin uzun müddettir belirsizlik ve istikrarsızlık içerisinde savrulduğunu, büyük güçler ortasında artan jeopolitik ve jeo-ekonomik rekabetin bu meçhullüğü ve istikrarsızlığı daha da derinleştirdiğini kaydetti.
Ukrayna Savaşı’nın, konvansiyonel savaşı Avrupa kıtasına tekrar taşıdığına işaret eden Fidan, savaş devam ederken İsrail’in Gazze’ye taarruzlarının başladığını, bu yeni gelişmenin Türkiye’nin de içinde bulunduğu bölgeyi ve global sistemi derinden sarstığını söyledi.
Suriye, Irak, Libya, Kafkaslar ve Balkanlar’daki gerginlikler ile Afrika Kıtası’ndaki darbe ve başka siyasi krizlere dikkati çeken Fidan, bu gelişmelerin de bölgedeki tabloyu daha da karmaşık hale getirdiğini belirtti.
Fidan, “Türkiye eksenli bağımsız dış siyaset, ülkemizi milletlerarası gündemi belirleyen, kritik coğrafyalarda etki yaratan bir aktöre dönüştürmüştür.” dedi.
Stratejik maksatları dört ana alanda sınıflandırdıklarını aktaran Fidan, “Bu amaçlarımız; bölgesel barışı ve güvenliği güçlendirmek, yeni ittifaklar ve paydaşlık sistemleriyle dış bağlantılarımızın kurumsal tabanını genişletmek, bölgemizde ekonomik kalkınmayı ve refahı geliştirmek, global sistemin dönüşümüne etki etmek…” diye konuştu.
Fidan, dış münasebetleri güvenlik, istihbarat, teknoloji, iktisat, ticaret, güç, ulaştırma ve kültür dahil, bütüncül halde yürüttüklerini bildirdi.
TÜRKİYE’NİN FİLİSTİN PROBLEMİNE YAKLAŞIMI
İsrail’in Gazze’ye yönelik hücumlarına da dikkati çeken Fidan, “Gazze’de işlenen savaş hataları vicdan sahibi herkesin yüreğini dağlamaktadır. Biz öteden beri Filistin halkının sesi olmayı şiar edindik. Bugün de Sayın Cumhurbaşkanımızın liderliğinde tüm imkanlarımızı seferber ederek bu vahşetin durdurulması için çalışmaktayız. İsrail-Filistin ihtilafı ve Gazze’deki zulüm tüm bölgeyi ve global istikrarları derinden etkilemektedir. Gazze’de yüzde 70’i çocuk ve bayanlardan oluşan 20 binden fazla pak sivil taammüden öldürüldü.” diye konuştu.
Fidan, Gazze’de hastaneler, okullar, mabetler ve altyapıların yerle bir edildiğini, 2.5 milyon beşere durmadan bomba atıldığını söyledi.
Bazı Batılı ülkelerin İsrail’in katliam yapmasını ve savaş cürmü işlemesini alenen desteklemelerini tıpkı derecede vahim bulduklarını vurgulayan Fidan, “Esasen Filistin sıkıntısının tahlile kavuşturulmasının önündeki en büyük mahzur, ABD’nin halihazırda İsrail’e verdiği kayıtsız kuralsız takviyedir. Maalesef, Amerika’nın ve kimi Batılı ülkelerin siyasi sistemleri, İsrail’in hukuk dışı tasarruflarının tümüne kör ve sağır kalma aslına nazaran dizayn edilmiş durumdadır. Batı’nın bu yaklaşımı, ahlaki pusulanın sapmasına yol açmış, memleketler arası sistemi ayakta tutan tüzel prensipleri ve kıymetleri zedelemiştir.” değerlendirmesinde bulundu.
Fidan, Türkiye’nin bu koşullar altında ahlaki pahalara bağlı, rasyonel ve tesirli dış siyaset izlemesinin her zamankinden daha değerli hale geldiğini aktardı.
Hakan Fidan, “Gazze’deki zulüm karşısında sesimizi yükseltmemizin nedeni de budur. Her ne kıymetine olursa olsun, doğruya ‘doğru’, yanlışa ‘yanlış’ demekten asla çekinmeyeceğiz. Filistinli kardeşlerimizin sürekli yanlarında olduk, önümüzdeki süreçte de yanlarında olmaya devam edeceğiz.” dedi.
Fidan, Gazze’deki hücumların birinci gününden itibaren ağır bir diplomasi trafiği yürüttüklerini, bölgesel ve global düzenekleri harekete geçirdiklerini, bu çerçevede İslam İşbirliği Teşkilatı ve Arap Ligi Fevkalâde Ortak Tepesi sonucunda kurulan Temas Grubu’ndaki meslektaşlarıyla birlikte milletlerarası teşebbüslerde bulunmayı sürdürdüklerini kaydetti.
İslam ülkelerinin geçmişten farklı olarak aldıkları kararların takipçisi olacak ortak bir platformun birinci kere ihdas edilmiş olduğuna işaret eden Fidan, “Temas Kümesi, İslam ülkelerinin ortak hal sergileyerek birlikte diplomatik teşebbüs yapmalarına imkan sağlamıştır. Bu sayede kınamanın ötesine geçilmiş, Filistin sıkıntısında toplumlarımızın hissiyatı ve beklentisi direkt muhataplara aktarılmış, Batı dahil, önde gelen aktörler üzerinde baskı oluşturulmuş, memleketler arası toplum hal almaya zorlanmıştır.” sözlerini kullandı.
Fidan, İsrail işgali son bulmadan sorun çözülemeyeceğini, hükümran ve bağımsız Filistin devletinin bir an evvel kurulması gerektiğini, bölge ülkelerinin de tahlilin ortağı olmasının artık stratejik bir zaruret haline geldiğine dikkati çekti.
Türkiye olarak gündeme taşıdıkları garantörlük düzeneğinin tam da bunu hedeflediğini vurgulayan Fidan, “Türkiye olarak bugüne kadar 2 bin 500 ton insani yardım ulaştırdık. Ayrıyeten El Ariş limanına Kuveyt ile birlikte 1107 ton yardım ilettik. 283 kanser hastası ve yaralıları ülkemize getirdik. Gazze’de sahra hastanesi kurma çalışmalarımız da sürüyor. Bugüne kadar toplam 1149 kişinin Gazze’den tahliyesini gerçekleştirdik. Geride kalan vatandaşlarımızın ve aile bireylerinin tahliye süreçleri de sürüyor.” halinde konuştu.
SURİYE SİYASETİ NASIL OLACAK?
Türkiye’nin Suriye’ye yönelik siyasetlerin ana ögelerini anlatan Fidan, “Suriye’nin toprak bütünlüğü ve siyasi birliğine bağlılığımız tamdır. PKK/YPG başta olmak üzere terör örgütleriyle uğraşımız sürecektir. Suriye’den ülkemize göç akışını önlemeye ve ülkemizdeki Suriyelilerin istekli geri dönüşünü sağlamaya ehemmiyet veriyoruz. Suriye’de iç barışın sağlanması için BM Güvenlik Kurulu kararı dahil siyasi süreçleri destekliyoruz. Bu maksatlar doğrultusunda hem alanda hem masada uğraşlarımızı sürdürmekteyiz. Suriye’nin kuzeyinde bir terör devleti teşkil edilmesini engellemeye yönelik çabamızı yürütmekteyiz. DEAŞ’la gayret kisvesi altında PKK/YPG/SDG terör örgütünü desteklemenin stratejik bir kusur olduğunu başta ABD olmak üzere tüm muhataplarımıza vurgulamaya devam edeceğiz.” değerlendirmesinde bulundu.
Fidan PKK terör örgütü ve uzantılarına yönelik gayretin Irak’ta da sürat kesmeden sürdüğünü, gerekli gördükleri güvenlik tedbirlerini uygulamakta tereddüt etmediklerini söyledi.
Bakan Fidan, Libya’da ülkenin birlik ve bütünlüğünü korumak, ülkenin tekrar çatışmalara sürüklenmesini önlemenin temel öncelikleri olduğunu belirterek, “Libya’nın doğu, batı ve güneyindeki tüm kesitlerle diyaloğumuzu geliştirmeyi sürdüreceğiz. Bingazi Başkonsolosluğumuzu yakın vakitte tekrar faaliyete geçireceğiz.” dedi.
Türkiye’nin Avrupa-Atlantik coğrafyasındaki ittifak ve ikili bağlarının son 70 yıldır Türk dış siyasetinin kıymetli başlıklarından birisi olduğunu anımsatan Fidan, TSK’nın NATO’nun faaliyetlerine katılmaya devam ettiğini, İsveç’in NATO’ya İştirak Protokolü ile ilgili süreçte ise en son kararın Aziz Meclis tarafından verileceğini kaydetti.
NATO’nun siyasetlerine değinen Fidan, “Bazı NATO ülkelerinin son yıllarda uyguladığı siyasetlere baktığımızda Suriye’de PKK/YPG’ye verilen takviye ve Türkiye’ye savunma endüstrinde uygulanan yaptırımlar bir çelişki oluşturmaktadır. Bu çelişkiyi her platformda lisana getirmekle kalmayıp, bunun jeo-stratejik risklerini ve NATO ülkelerinin güvenliğini zedelediğini de izah etmekteyiz.” dedi.
Fidan, AB ile bütünleşme sürecini ilerletme konusunda kararlı olduklarını fakat bunun için AB’nin de gerekli iradeyi sergilemesi gerektiğini vurguladı.
Fidan, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“AB’nin kimi üyelerinin dar çıkar hesaplarından kaynaklanan stratejik vizyon ve sağduyu eksikliğinden kurtulması elzemdir. AB, öbür aday ülkeler için attığı teşvik edici adımları Türkiye için maalesef atmıyor. Birlik, ülkemizin üyelik sürecini canlandıracak somut adımlar atarsa, bunun her iki taraf için de yeni fırsatlar doğuracağına inanıyorum. Lakin AB’nin Türkiye’yi ortak değil rakip olarak görmesi ve kimi NATO müttefiklerimizin güvenlik hassasiyetlerimizi dikkate almaması, ülkemizi daha fazla kabiliyet ve alternatif stratejiler geliştirmeye yöneltmektedir. Bu, bizim için bir tercih değil, devletimizin ve milletimizin bekası için mecburilik haline gelmiştir.”
Türkiye’nin Mısır ile münasebetlerine de değinen Fidan, bölgede istikrar ve refah ortamını güçlendirme amacı doğrultusunda, Mısır ve Körfez ülkeleriyle bağları geliştirmeye ve derinleştirmeye bilhassa çaba ettiklerini belirtti.
TÜRKİYE AZERBAYCAN İLİŞKİLERİ
Azerbaycan ile Ermenistan ortasında İkinci Karabağ Savaşı’ndan sonra beliren tarihi barış fırsatının daha da güçlendiğine işaret eden Fidan, “Kardeş Azerbaycan’la müttefiklik düzeyine yükselttiğimiz ilgilerimizi, her alanda geliştirmekteyiz. İşgalden kurtarılan toprakların tekrar imarına ve ihyasına takviye vermekteyiz. Ermenistan’la başlattığımız olağanlaşma sürecini, Azerbaycan’la yakın eşgüdüm içerisinde bölgesel gelişmeleri de dikkate alarak yürütmeye devam edeceğiz.” dedi.
Fidan, kimi üçüncü ülkelerin 1915 olaylarıyla ilgili temelsiz savları ısıtarak tekrar gündeme getirmesinin, olağanlaşma sürecini baltalayacağı ihtarında bulunarak, bu ülkelerin Ermenistan’a güzellik yapmadığını kaydetti.
İran’la bağlantılara değinen Fidan, “Güney Kafkasya’da Azerbaycan’la birlikte öncülüğünü yaptığımız 3+3 Bölgesel İşbirliği Platformu, birinci sefer Dışişleri Bakanları seviyesinde Tahran’da toplanmıştır. Bir sonraki toplantıyı ise 2024 yılı içinde ülkemizde düzenleyeceğiz. İran Cumhurbaşkanı Sayın Reisi, Yüksek Düzeyli İşbirliği Kurulu 8. Toplantısı vesilesiyle yakın vakitte ülkemizi ziyaret edecektir.” dedi.
Fidan, Türkiye’nin dış siyasetinde özel bir yere sahip olan Afrika’daki yükünün giderek pekiştiğini, kıtayla güvenlikten sıhhate her alanda devam eden işbirliğinin eşit paydaşlık ve karşılıklı yarar temelinde sürdüğünü aktardı.
Çin Halk Cumhuriyeti’yle ekonomik münasebetleri derinleştirdiklerini, siyasi diyaloğu arttırdıklarını belirten Fidan, bunu yaparken birebir vakitte Uygur Türklerinin temel hak ve özgürlüklerinin korunmasına ait hassasiyetlerini de her platformda vurguladıklarını hatırlattı.
Fidan, global sistemin dönüşümüne etki etme stratejisi çerçevesinde tüm dünyadaki gelişmeleri bütüncül bakış açısıyla takip ettiklerini söyledi.
Türkiye’nin 261 dış temsilciliği ile dünyada en geniş dış temsil ağına sahip birinci 5 ülke ortasında yer aldığını anımsatan Fidan, bu sayede yurt dışında yaşayan vatandaşların çıkarlarını koruduklarını ve en üst standartlarda konsolosluk hizmetleri verdiklerini kaydetti.
Fidan, dış temsilciliklerde, vatandaşlara 70’i aşkın tıpta konsolosluk hizmeti sunduklarını, 2023 yılı başından bu yana gerçekleştirdikleri konsolosluk süreci sayısının 3 milyona ulaştığını kaydetti.
