Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2023 Yoksulluk ve Ömür Şartları İstatistiklerini açıkladı.
Bir evvelki takvim yılı olan 2022 yılını referans alan ve toplumun genel seviyesine nazaran makul bir hududun altında gelire sahip olan bireyler izafi manada fakir sayıldığı çalışmada TÜİK’e nazaran izafi yoksulluk oranı geriledi.
Buna nazaran, muadil hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’si dikkate alınarak belirlenen yoksulluk hududuna nazaran, yoksulluk oranı 2023 yılında 0,5 puan azalarak yüzde 13,9 oldu. Medyan gelirin yüzde 60’ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk hududuna nazaran hesaplanan yoksulluk oranı ise son yılda 0,1 puan artarak yüzde 21,7 olarak gerçekleşti.
Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 40’ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk hududuna nazaran, yoksulluk oranı bir evvelki yıla nazaran 0,2 puanlık azalış ile yüzde 7,4 olarak gerçekleşti. Medyan gelirin yüzde 70’i dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sonuna nazaran hesaplanan yoksulluk oranı ise bir evvelki yıla nazaran 0,4 puanlık artış ile yüzde 29,7 oldu.
EN DÜŞÜK YOKSULLUK TEK KİŞİLİK HANELERDE
Hanehalkı tipine nazaran muadil hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranlarına bakıldığında; çekirdek aile bulunmayan birden fazla bireyden oluşan hanehalklarında yoksulluk oranı bir evvelki yıla nazaran 3,7 puan azalarak yüzde 8,0, tek kişilik hanehalklarında ise 2,0 puan artarak yüzde 9,5 oldu.
En az bir çekirdek aile ve başka şahıslardan oluşan hanehalklarının yoksulluk oranı 2,1 puan azalarak yüzde 17,5, tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının yoksulluk oranı ise 0,3 puan azalarak yüzde 13,6 oldu.
Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranına nazaran; okur-yazar olmayan fertlerin yüzde 27,8’i, bir okul bitirmeyenlerin yüzde 24,7’si, lise altı eğitimlilerin yüzde 14,0’ı, lise ve dengi okul mezunlarının ise yüzde 7,7’si fakir olarak hesaplandı. Yükseköğretim mezunları ise yüzde 3,2 ile en düşük yoksulluk oranına sahip küme oldu.
MADDİ VE TOPLUMSAL MAHRUMLUK ORANI YÜZDE 14,4
Maddi ve toplumsal mahrumluk oranı hesabında hane seviyesinde sorgulanan değişkenler; araba sahipliği, ekonomik olarak beklenmedik harcamaları yapabilme, konuttan uzakta bir haftalık tatil masrafını karşılayabilme, kira, konut kredisi ve faizli borçları ödeyebilme, iki günde bir et, tavuk, balık içeren yemek yiyebilme, konutun ısınma muhtaçlığını karşılayabilme ve mobilyaları eskidiğinde değiştirebilme durumuna deniyor.
Bu oran için fert seviyesinde toplanan değişkenler ise; eskimiş giysileri yerine yenisini alabilme, düzgün iki çift ayakkabıya sahip olabilme, ayda en az bir defa tanıdıkları ile toplanabilme, fiyatlı boş vakit faaliyetlerine katılabilme, kendini yeterli hissetmek için bir ölçü para harcayabilme ve ferdî gayeli kullanım için internet sahipliği olarak belirlendi.
Yukarıda belirtilen on üç hususun en az yedisini karşılayamayanların oranı olarak tanımlanan maddi ve toplumsal mahrumluk oranı; 2022 yılında yüzde 16,6 iken 2023 yılı anket sonuçlarında 2,2 puan azalarak yüzde 14,4 olarak kestirim edildi.
SÜREKLİ YOKSULLUK ORANI YÜZDE 12,3 OLDU
Dört yıllık panel bilgi kullanılarak hesaplanan daima yoksulluk oranı, muadil hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 60’ına nazaran son yılda ve tıpkı vakitte evvelki üç yıldan en az ikisinde de fakir olan fertleri kapsamaktadır. Buna nazaran, 2023 yılı anket sonuçlarına nazaran daima yoksulluk oranı bir evvelki yıla nazaran 1,7 puan azalarak yüzde 12,3 oldu.
İBBS 2. Seviye bölgelerinin her biri için muadil hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’sine nazaran hesaplanan yoksulluk hududuna nazaran, gelire dayalı nispî yoksulluk oranının en yüksek olduğu bölgeler; yüzde 16,1 ile TRA2 (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan), yüzde 14,0 ile TR41 (Bursa, Eskişehir, Bilecik) ve yüzde 13,9 ile TR82 (Kastamonu, Çankırı, Sinop) oldu.
Göreli yoksulluk oranı en düşük olan İBBS 2. Seviye bölgeleri ise yüzde 4,8 ile TRC1 (Gaziantep, Adıyaman, Kilis), yüzde 7,1 ile TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) ve yüzde 8,0 ile TRC2 (Şanlıurfa, Diyarbakır) oldu.
YOKSULLUK YAHUT TOPLUMSAL DIŞLANMA RİSKİ ALTINDA OLANLARIN ORANI YÜZDE 31
Son yıl sonuçlarına nazaran fertlerin yüzde 31,0’ı yoksulluk yahut toplumsal dışlanma riski altında kaldı. Bu oran yaş kümelerine nazaran incelendiğinde; 0-17 yaş kümesinde yüzde 39,7, 18-64 yaş kümesinde yüzde 28,0, 65 ve üstü yaş kümesinde ise yüzde 26,6 olarak iddia edildi.
Yoksulluk yahut toplumsal dışlanma riski altında olanlar; izafi yoksulluk, maddi ve toplumsal mahrumluk ve düşük iş yoğunluğu göstergelerinin en az birinden mahrum olanları söz ediyor.
KENDİNE İLİŞKİN BİR KONUTTA YAŞAYANLARIN ORANI GERİLEDİ
Oturulan konuta sahip olanların oranı geçen yıla nazaran 0,5 puan azalarak 2023 yılında yüzde 56,2 olarak hesaplanırken, kirada oturanların oranı yüzde 27,8, lojmanda oturanların oranı yüzde 0,9, kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyenlerin oranı ise yüzde 15,1 oldu.
Kurumsal olmayan nüfusun yüzde 32,6’sı konutunda izolasyondan ötürü ısınma sorunu yaşarken yüzde 32,0’ı ise sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçeveleri vb. sorunlarla, yüzde 19,8’i trafik yahut sanayinin neden olduğu hava kirliliği, etraf kirliliği yahut başka çevresel meselelerle karşılaştı.
Geçen yıla nazaran konut alımı ve konut masrafları dışında borç yahut taksit ödemesi olanların oranı 1,4 puan azalarak yüzde 58,0 oldu. Nüfusun yüzde 5,7’sine bu ödemeler yük getirmezken yüzde 14,9’una çok yük getirdi. Konut masraflarının çok yük getirdiği hanelerin oranı 0,3 puan artarak yüzde 17,5 olurken, bu masrafların biraz yük getirdiği hanelerin oranı 8,8 puan artarak yüzde 66,5 oldu. Konut masrafların yük getirmediğini belirten hanelerin oranı geçen yıla nazaran 9,2 puan azalış ile yüzde 15,9 hesaplandı.
Hanelerin yüzde 58,8’i meskenden uzakta bir haftalık tatil masraflarını, yüzde 39,2’si iki günde bir et, tavuk ya da balık içeren yemek masrafını, yüzde 31,8’i beklenmedik harcamaları, yüzde 19,5’i konutun ısınma gereksinimini, yüzde 64,2’si eskimiş mobilyaların yenilenmesini ekonomik olarak karşılayamadığını beyan etti.
