ABD’de federal hükümete finansman sağlayacak yeni bütçenin yasalaşması için vakit daralırken, ABD Kongresi’nde şimdi bir muahede sağlanamaması hükümetin kapanma riskini artırıyor.
Ülkede 1 Ekim’de başlayacak yeni mali yıla çok az bir müddet kalırken, Kongre, federal hükümete finansman sağlayacak bütçe tasarısı üzerinde şimdi bir uzlaşmaya varamadı.
Son 47 yılda 21 defa hükümetin bütçesizlikten “kepenk kapattığı” ülkede, Kongre’nin federal hükümete finansman sağlayacak yeni bütçe tasarısı üzerinde mutabakata varmak ve yeni bir kapanmayı engellemek için 30 Eylül ABD mahallî saatiyle gece yarısına kadar vakti bulunuyor.
CUMHURİYETÇİLER KOZ OLARAK KULLANIYOR
ABD Kongre’sinin Demokratların denetimindeki Senato ile Cumhuriyetçilerin idaresindeki Temsilciler Meclisi ortasında bölünmüş olması ve Cumhuriyetçi çok sağcı muhafazakarların hükümetin kapanmasını bütçede harcama kesintileri için bir koz olarak kullanmak istemesi işleri zorlaştırıyor.
Cumhuriyetçiler harcama planları konusunda anlaşmazlık yaşarken, parti içindeki çok sağcı muhafazakar kesim harcama kesintilerinin yanı sıra Ukrayna’daki savaşa daha fazla fon sağlanmasının durdurulmasını istiyor.
ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Kevin McCarthy liderliğindeki uzlaşma teşebbüslerini reddeden bu küme, ölçülü Cumhuriyetçilerin süreksiz bütçeyi geçirmek için Demokratlarla mutabakata varmaları halinde McCarthy’yi devirme tehdidinde bulunuyor.
Herhangi bir bütçenin yasalaşması için Meclis’te onaylanmasının akabinde Demokratların denetimindeki Senato’dan geçmesi ve ardından ABD Başkanı Joe Biden tarafından imzalanması gerekiyor.
OPERASYONLARIN BİRÇOK DURABİLİR
Amerikan kanunlarına nazaran, Kongre, 1 Ekim’de başlayıp 30 Eylül’de sona eren mali yıl için kalıcı bütçeyi onaylayamazsa süreksiz bütçelerle ortanın kapatılması gerekiyor. Süreksiz bütçenin de onaylanamadığı devirlerde harcama yetkisini kaybeden federal kurumlar, süreksiz olarak faaliyetlerini durduruyor. Bu durum, mali yıl başlamadan hükümete fon sağlayacak bir yasanın geçirilmemesi halinde federal hükümetin operasyonlarının birçoklarının durması manasına geliyor.
Söz konusu durum tam manasıyla bir ekonomik kriz oluşturmasa da ABD’de ömrün federal hükümetle etkileşimde olduğu birçok kısmında aksama yaşanması riski taşıyor.
Bu süreçte hayati olmayan kamu çalışanları mecburî müsaadeye çıkarılırken, ABD ordusu, Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA), Federal Soruşturma Ofisi (FBI) ve Ulusal Güvenlik Ajansı (NSA) üzere istihbarat kurumları, kamu hastanelerinde çalışan doktor ve hemşireler, havaalanları ve hapishanelerdeki güvenlik vazifelileri üzere kamu çalışanları vazifelerine devam ediyor.
“Hayati” işçi kategorisinde yer alan bu çalışanlar, kapanma devirlerindeki maaşlarını çoklukla Kongre yeni bir bütçe geçirene kadar alamıyor.
EN SON TRUMP PERİYODUNDA KAPANMA YAŞANMIŞTI
Her federal kurum, evvelki kapatmalarda yayınlanan, İdare ve Bütçe Ofisi (OMB) tarafından koordine edilen yönergeleri izleyerek kendi kapatma planını izliyor. Planlar, ödenekler geri alınana kadar hangi hükümet faaliyetlerinin devam edemeyeceğini belirliyor.
Ülkede federal hükümetin bütçe krizleri nedeniyle vakit zaman “kapanması”, dünyada öteki örnekleri olmaması nedeniyle öteki ülkelerde yaşayanlara garip gelirken Amerikan halkının, ülke iktisadına milyarlarca dolar ziyan veren bu durumu bütçe konusundaki mevcut yasal düzenlemenin hayata geçtiği 1976’dan bu yana 21 sefer makul aralıklarla yaşadığı kayıtlarda yer alıyor.
Cumhuriyetçiler ve Demokratların anlaşamamasından dolayı meydana gelen kapanmaların ilki ABD’nin 38’inci Başkanı Gerald Ford döneminde gerçekleşmiş ve 11 gün sürmüştü. Federal hükümet, Ford’un vazifesi 1977’de devrettiği 39’uncu ABD Başkanı Jimmy Carter döneminde de beş kere kapanmıştı.
ABD’de federal hükümetin 8 yıllık başkanlık müddetince 8 kere kapandığı 40’ıncı ABD Başkanı Ronald Reagan ise kapanmayı en çok deneyim eden lider olmuştu. Ülkenin eski liderlerinden George Bush ve Barack Obama birer sefer, Bill Clinton da 2 kere hükümetin kapanmasını tecrübe etmişti.
Eski ABD Başkanı Donald Trump döneminde ise hükümet 3 defa kapanmış ve Aralık 2018’de başlayarak Ocak 2019’da biten son kapanma 35 gün sürerek ABD tarihinin en uzun müddetli kapanması olmuştu.
EKONOMİYİ TEHDİT EDİYOR
ABD Kongresi’nde bu hafta rastgele bir mutabakat sağlanamaması halinde hükümetin 2019’dan bu yana birinci sefer kapanması bekleniyor.
Hükümetin kapanması durumunda yüz binlerce federal çalışanın fiyatsız müsaadeye çıkarılmasının gerekeceği ve ekonomik dataların açıklanmasından toplumsal yardımlara kadar geniş yelpazedeki hizmetlerin aksayabileceği belirtiliyor.
Kamu çalışanlarının maaşlarını alamadıkları için harcamalarını kısmaları, kamuya ilişkin parklar, kıyılar ve müzelerin kapanması halinde turizm kesiminin alacağı darbe, ABD borsalarının ve yatırımların sarsılan inançla gerilemesi, hükümetin kapanmasının neden olabileceği aksiliklerin başında geliyor.
ABD Seyahat Birliğine nazaran, federal hükümetin kapatılmasının ABD’nin seyahat iktisadına günlük 140 milyon dolara mal olacağı kestirim ediliyor.
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s ise hafta başında yaptığı açıklamada, ABD’de federal hükümetin mümkün kapanmasının kredi değerlendirmesi üzerinde olumsuz tesirleri olacağı konusunda uyarmıştı.
Federal hükümetin muhtemel kapanmasının ülke iktisadına maliyetinin süreç ne kadar uzarsa o kadar büyük olacağı belirtiliyor. (AA)
