Ankara’nın Balat’ı sayılabilecek Yahudi Mahallesi’nde bulunan terk edilmiş meskenler yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Yaklaşık 100 aileye konut sahipliği yapan bu tarih kokulu semtin konutlarının avlusu adeta komşuluğa açılan bir pencere.
Ankara’nın Altındağ ilçesinde Osmanlı’nın son periyot mimari özelliklerini taşıyan Yahudi Mahallesi’nde bulunan meskenler, mahalleyi ziyaret edenleri tarihi bir seyahate çıkarıyor.
Yaklaşık 100 ailenin yaşadığı tarihi mahalle, yıllar uzunluğu çeşitli inançlardan insanlara mesken sahipliği yapmış. Avlusu komşuluğa açılan meskenler, yalnızca tarihe ışık tutmuyor tıpkı vakitte farklı kültürlerin bir ortada müsamahayla yaşadığı bir geçmişin de izlerini taşıyor.
İstanbul’un Fatih ilçesinde bulunan Balat semtine benzerliğiyle dikkat çeken Yahudi Mahallesi, yerli ve yabancı turistlerin seyahat rotasında yer alıyor. Günümüzde bir birden fazla terk edilmiş konutlar, sokak hayvanlarının yuvasına dönüşmüş. Osmanlı döneminde Yahudi Mahallesi olarak bilinen bu bölge günümüzde Hacı Bayram Mahallesi olarak isim değiştirmiş. Mahalle içinde tarihi mescitler ve sinagog da yer alıyor. Müsamahanın hakim olduğu mahallede çok sayıda konutun ortak avluya çıkan bir çıkışları da bulunuyor.
20 yıldır mahallede yaşayan Gülay Yiğit, “Mahallemiz çok hoş. Burası restore edilse daha hoş olur. Komşuluk ilgilerimiz çok hoş. Buraya bakım yapılmasını istiyoruz. Devletin buraya el atması lazım. İçleri hoş konutların, lakin dış görünüşleri berbat. Doğalgaz olmadığı için zorlanıyoruz. Kendi halimizde kendi yağımızda kavrulan insanlarız. Turistik bölge çok gelip gidenler var. Burada 100 hane kalıyor. Hepimiz birbirimizi tanıyoruz. Ankara lakin köy üzere bir mahalle. Gariban beşerler burada” dedi.
Mahalleyi ziyaret eden Hayriye İnanç, “Ankaralıyım ortada bir tarihi sokaklara dalmayı, eskiyi yaşamayı çok seviyorum. Eski daha huzur veriyor beşere. Bağlar daha samimi daha doğal. Ben birinci kere bu sokağa girdim. Meskenler çok yakın birbirine, tabiat kokuyor. Yeşil yok ancak bir samimiyet hissediyorsunuz. Teyzeleri görünce daha memnun oldum” tabirlerini kullandı.
Ömrünün yarısını Yahudi Mahallesi’nde geçiren 80 yaşındaki Münevver Eroğlu ise, “Bu mahalledeki konutumuz 40 sene evvel aldım. Eşim vefat etti, oğlumun biri vefat etti. Sen güzelsen diğerleri da âlâ. Burada belgesel çekiliyor, sinema çekiliyor. Evvelden yoktu. 10 yıldır geliyor öğrenciler. Dar gelirli olduğumuz için kentin ortası burası bizim için güzel burada yaşamak” halinde konuştu.
Osmanlı periyodunda çoğunlukla etrafındaki mescit ve mescitlere nazaran isimlendirilen mahalle Cumhuriyet sonrasında İstiklal Mahallesi ismini aldı. Fakat mahallede ekseriyetle Yahudi nüfusunun yaşaması ve sinagogun olmasından ötürü Ankaralılar burayı Yahudi Mahallesi olarak isimlendirdi. Hala bölge halkı tarafından Yahudi Mahallesi olarak anılan bu semt, Ulus, Kale ve Hamamönü üzere ticari ve turistik merkezlerin tam ortasında olmasına karşın neredeyse görmezden geliniyor.
İbadet yerlerinin çeşitliliğiyle çok kültürlü bir mahalle profili çizen mahallede sinagog ve mescitlerin birbirine yakın uzaklıklarda olması Musevilerin ve Müslümanların bir ortada yaşadığını en uygun kanıtlıyor.
Mahalledeki mimari yapılar genel olarak 19. yüzyılın sonu, 20. yüzyılın başlarına aittir. Çoklukla konut olarak tasarlanan yapılar geç Osmanlı devrinin özelliklerini barındırmasının yanı sıra Ankara’daki yapı gereçlerini göstermesi açısından da kıymet taşıyor. Plan olarak incelendiğinde konutlar ekseriyetle iki katlı, iç sofalı ve cumbalı tasarlanmış.
