Özellikle son günlerde yaşanan köpek hücumları sonrası ölümcül olması nedeniyle kuduzun en çok korkulan hastalıkların başında geldiğini belirten Prof. Dr. Alper Şener “2030-2040 yıllarında Türkiye’nin nüfusuna eş kıymet bir sokak hayvanıyla karşı karşıya kalabileceğimiz öngörülüyor. Bu fecî bir rakam” dedi.
Yaşanan başıboş köpek atakları kuduz kuşkusunu gündeme getirdi. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları Ana Bilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Alper Şener, kuduzun ölümcül olduğuna dikkati çekip, bu nedenle en çok korkulan hastalıkların başını çektiğini söyledi.
AŞI VE SERUM YÜZDE 100 KORUMUYOR
Aşı ve serumların yüzde 100 ölümcül bir hastalık olan kuduzdan istenilen oranda korumadığını lisana getiren Prof. Dr. Şener, “Zamanında uygulanmasına karşın kuduz nedeniyle ölen vatandaşlarımız olmuştu. Türkiye maalesef Dünya Sıhhat Örgütü tarafından kuduz açısından endemik ülkeler ortasında yer alıyor. Sıhhat Bakanlığı’nın bilgilerine bakıldığında doğrulanmış insan kuduzu yılda bir ya da iki tane oluyor. Hastalık olarak bakıldığında yılda bir ya da iki sefer görülen bir hastalığın, bir ülkede sık görülür hastalık olarak yani endemik olarak isimlendiriliyor olması tuhaftır. Bunun nedeni başıboş hayvan nüfusundaki artıştır” tabirlerini kullandı.
“BU HASTALIKLARIN ÖNÜNE GEÇMEK MÜMKÜN DEĞİL”
Türkiye’nin kuduz konusunda seyahat ve sıhhat turizmi açısından riskli ülkeler ortasında gösterildiğini söz eden Prof. Dr. Şener, şöyle devam etti:
– Yani yabancı turistlere, ‘Buraya giderseniz kuduz kuşkulu bir hayvanla temasta bulunma ihtimaliniz fazla, kuduz hastalığı kapabilirsiniz, seyahat öncesi aşılanmanız gerekir’ diye bir ikaz yapılıyor. Kitapçıkta Türkiye seyahat hastalığı manasında riskli ülkeler ortasında yer alıyor. Vietnam, Hindistan üzere az gelişmiş ülkeler de bunun içerisinde lakin Türkiye de bu kümenin içinde. Temel sorun sokaktaki başıboş hayvan nüfusunun denetim altına alınmasıdır.
– Sokakta hayvan bakmanın gerçek olmadığı konusunda, sosyolojik ve bilimsel manada vatandaşların ikna edilmesi gerekiyor. Zira doğal olarak bu kadar nüfusun oluşması öteki bireylerde de onları beslemek gerekliliğini doğuruyor. Bu öteki parazit hastalıkları açısından da yanlışsız değil. Kuduza konsantre oluyoruz lakin öbür kist hastalıkları da maalesef başıboş hayvanlar tarafından bulaşıyor. Sokakta bu işi denetim altına alamazsanız bu hastalıkların önüne geçmek mümkün değil.
“KUDUZ REFERANS LABORATUVARI HER YERDE YOK”
Kuduzun kesin tedavisinin olmadığını belirten Prof. Dr. Şener, ilk belirtinin ısırık bölgesinde ağrı, ısı artışı ya da duyuda azalma üzere semptomlar olduğunu söz etti. Kuduzla ilgili daha sonraki bulguların ise büsbütün sinsi ilerlediğini kaydeden Prof. Dr. Şener, “Baş ağrısı, bulantı, kusmadan tutun da yalnızca üşüme, titremeyle de karşı karşıya kalabiliyoruz. Kuduz kuşkulu temaslı olmasa rastgele bir bireyden kuduzla ilgili şüphelenmek pek mümkün değil. Bu basamakta bir görüntüleme ile santral hudut sistemi enfeksiyonu olup olmadığına bakmak gerekiyor. Bel girişinden su alınabilir, hasta kişinin tükürüğü ya da ense ter bezlerinden alınacak örnekle virüs yakalanabilir. Bu da her vakit için kolay değildir. Türkiye’de bu örnekler yalnızca Ankara’ya gidiyor. Zira kuduz referans laboratuvarı her yerde yok. Alanda teşhis koymak bazen sorunludur” dedi.
“HER TEŞHİS GEÇ ZİRA TEDAVİSİ YOK”
Kuduza yakalandıktan sonra kişinin yalnızca mevte giden yolunu daha rahat geçirmesi için yapılabilecekler olduğunu belirten Prof. Dr. Şener, sözlerini şöyle sürdürdü:
– Evvel bataklığı kurutmak gerekir. Yani başıboş sokak hayvanlarının bir an evvel rehabilite edilmesi lazım. Gelişmiş ülkelerin hiçbirinde sokakta bu kadar çok başıboş hayvan bulamıyorsunuz. Ben de hayvanseverim ancak hayvanların muhtaçlığı yalnızca doymak ve beslenmek değil. Birebir vakitte duygusal manada beşerle diyaloglarının da olması lazım. Sahipsiz hayvanlar birebir vakitte ruhsal olarak mağdurdur. Doğayı ve hayvanları seviyoruz lakin insan sıhhati her şeyden değerlidir.
– Kuduzdaki her teşhis gecikmiştir zira tedavisi yok. Kıymetli olan kuduzun gelmemesini sağlamaktır. Bunun için sokak hayvanlarının rehabilitasyonu kıymetlidir. Bu uzun bir süreç. Veteriner doktorların çıkardığı makalelere baktığımda 2030-2040 yıllarında Türkiye’nin nüfusuna eş kıymet bir sokak hayvanıyla karşı karşıya kalabileceğimiz öngörülüyor. Bu vahim bir sayı. Dünyanın hiçbir yerinde hayvanların bu kadar rahat üremelerine müsaade verilmez.
“SERUM VE DÖRT DOZ AŞILAMA GEREKEBİLİR”
Temas durumunda yapılması gerekenler konusunda da bilgi veren Prof. Dr. Şener, değerlendirmesine şöyle devam etti:
– Evvel yarayı su ve sabunla temizlemek gerekiyor. Bu bölgede kuduz mikrobu varsa saatler içinde kas dokuda sonlara yapışıyor. Daha sonraki durum denetimden çıkıyor, periferik hudut hücrelerinden santral hudut sistemine gerçek gidiyor. Beyin iltihabına sebep olunca yüzde 100 ölümcül oluyor. Birtakım yaralanmalarda hem aşı hem serum, az riskli yaralanmalarda ise yalnızca aşı uyguluyoruz. 4 doz formunda uygulanıyor. Serumu hıfzıssıhha tarafından üretilip alanda yaygın formda kullanılıyor.
– Aşı ve serumun birebir koldan yapılmaması çok kıymetli, aşı uygulaması olan yerde antikor oluşuncaya kadar serumdan faydalanıyoruz. Birebir koldan olursa antijen bloke olabiliyor. Aşı takvimi asla esnek bir durum değildir, koruyuculuğunu düşürür. Aslında yüzde 100 koruyuculuk yok. Acil servislerde kuduz müşavere üniteleri 7 gün 24 saat açık. ‘Tatildi gelmedim’ demesinler. Aşı ve virüs tatil yapmıyor. Aşılamanız nerde başladıysa orada devam ettirmek ülküsüdür. Aşılama tek bir ünite tarafından takip edilmeli.
