SORUNLARIN MASADA KALDIĞI BİR YIL: ANKARA-WASHINGTON HATTINDA NELER YAŞANACAK?
Türkiye, NATO müttefiki ABD ile birçok konuda görüş ayrılığına düştüğü geçtiğimiz yılda sorunların çözümünde istenilen ilerleme sağlanamadı. YPG/PKK terör örgütüne ABD’nin devam eden desteği, İsveç’in NATO üyeliğinin TBMM’de onaylanması, ve Türkiye’nin 40 adet F-16 savaş uçağı ile 79 adet modernizasyon kiti talebinin ertelenmesi gibi konular 2024’e devredildi. Ancak iki ülke liderinin yıl sonundaki telefon görüşmesinde bu konuların eş zamanlı olarak ele alınması, yeni yıla umut ışığı olarak yansıdı. Diğer yandan, ABD’nin YPG/PKK’ya verdiği askeri ve maddi destek, Ankara-Washington ilişkilerindeki en önemli sorunların başında gelmeye devam edecek.
UMUT VEREN GELİŞMELERDEN BİRİ: ATİNA İLE YENİ BİR SAYFA
6 Şubat depremlerinin ardından Türk-Yunan ilişkilerinde olumlu bir ivme yakalayan taraflar, yapıcı ve verimli bir yıl geçirmeyi umuyor. Ankara-Atina hattında iletişim kanallarının yeniden kurulmasının ardından 2024’te, Erdoğan ve Yunan Başbakanı Miçotakis’in nisan ayında Ankara’da, temmuz ayında ise Washington’daki NATO zirvesinde bir araya gelmesi bekleniyor. Yeni dönemin mimarları dışişleri bakanları Hakan Fidan ve Yorgo Yerapetritis ise artık sık sık bir araya gelecek. Ege’de güven artırıcı askeri önlemler, doğal afetlere karşı işbirliği ve yasadışı göçle mücadele gibi konularda temaslar artacak ve Türk-Yunan ilişkilerinde yeni bir sayfa açılabilir.
GELECEĞİ BELİRSİZ BİR DURUM: GAZZE SAVAŞI VE SONUÇLARI
Hamas’ın İsrail’e düzenlediği baskının ardından yaşanan çatışmalar sonucunda İsrail’in Gazze’yi bombalaması, geçtiğimiz yılın en trajik olaylarından biri oldu. ABD, Mısır ve Katar’ın arabuluculuğunda bir anlaşma zemini oluşturulması ve savaşın sonlandırılması umuduyla bekleniyor. Ancak Gazze’nin geleceği hakkında hala belirsizlikler bulunuyor. İsrail’in Arap ülkeleriyle normalleşme sürecinin, bölgedeki taraflar üzerinde nasıl bir etki yaratacağı netlik kazanmamış olsa da, 7 Ekim olayı Filistin sorunu açısından önemli bir dönemeç oldu.
TRUMP’IN DÖNÜŞÜ: ABD’DE HEYECAN DOLU BİR SEÇİM YILI
2024, ABD için tarihi bir seçim yılı olacak. Eski başkan Donald Trump ve mevcut Başkan Joe Biden arasında yapılacak seçim, ülke tarihinin en önemli seçimlerinden biri olarak görülüyor. Trump’ın hakkında dört ayrı ceza davası bulunmasına rağmen başkanlık koltuğunu geri kazanma isteği, Biden’ın ise düşük anket oranlarına rağmen koltuğunu koruma çabası ön planda. ABD Anayasa Mahkemesi’ne taşınan karar, Trump’ın başkanlığa adaylığını etkileyebilecek nitelikte. Küresel siyaset üzerinde de etkisi olması beklenen ABD seçimleri yakından takip edilecek.
PUTİN’İN HEDEFİ: 2030 VE SONRASI
Rusya’da gerçekleşecek olan 2024 seçimleri, önemli bir dönemeç olacak. Vladimir Putin’in uzun süre devlet başkanlığı yapan Josef Stalin’den sonra en uzun süre görevde kalan lider olması bekleniyor. Seçimlerde sürpriz bir sonuç beklenmezken, Rusya’nın iç ve dış politikalarında nasıl bir rotaya girileceği merak konusu. Putin yönetimine karşı en sert muhalefeti yapan Aleksey Navalni’nin hapishaneye nakledilmesi de seçim öncesi dikkat çekici bir gelişme oldu.
UKRAYNA-RUSYA SAVAŞI: DENGELER DEĞİŞECEK Mİ?
Şubat 2022’de başlayan Ukrayna-Rusya savaşı, cephede tıkanma noktasına yaklaşırken, Ukrayna’ya sağlanan mali ve askeri yardımların azalması Batı’da “Ukrayna yorgunluğu”na neden oldu. Moskova’nın 2024’te 112 milyar dolarlık askeri bütçe ayırmasına rağmen, ABD ve Avrupa’nın üstün savaş uçakları ve savunma sistemleriyle Ukrayna’nın lehine bir gelişmenin olası olmadığı belirtiliyor.
NATO VE TÜRKİYE: YENİ BİR DÖNEM BAŞLIYOR
Türkiye’nin NATO’ya katkılarının arttığı 2023’te, İsveç ve Finlandiya’nın İttifak’a katılımı önemli gündem maddeleri arasında yer aldı. Türkiye’nin Finlandiya’ya destek vermesi genel olarak olumlu karşılanırken, İsveç’in NATO üyeliğinin Türk Meclisi’nde onaylanması, NATO ile ilişkiler açısından yakından takip edilen bir konu olacak. NATO’nun 75. yıl dönümüne denk gelecek Washington Zirvesi ve alınacak kararlar da Türkiye açısından büyük önem taşıyor.
AB VE TÜRKİYE İLİŞKİLERİ: YAKINLAŞMA YAVAŞ AMA EMEKLEMEKTE
Türkiye’deki son seçimlerin ardından AB ile ilişkilerde belirgin bir canlanma yaşanmasına rağmen, AB Yüksek Temsilcisi Josep Borrell’in Türkiye ile ilişkilere dair raporu liderler tarafından henüz ele alınmadı. Bu raporun değerlendirilmesi ve alınacak yaklaşımlar, 2024’ün Türkiye-AB ilişkilerine yön verecek kritik adımlar arasında yer alacak. Üyelik müzakerelerinde ilerleme beklenmezken, Ankara vize kolaylığı ve gümrük birliğinin güncellenmesi konularında somut adımlar bekliyor.
KÜRESEL DERDİMİZ: GÖÇ SORUNU VE ÇÖZÜM ARAYIŞLARI
2023’te önemli bir hale gelen küresel göç trendinin, 2024’te de azalması beklenmiyor. Farklı nedenlerle ülkelerini terk etmek zorunda kalan milyonlarca insan, daha iyi yaşam koşulları arayarak yollara düşmeye devam edecek. Gelişmiş ekonomiler genç ve işgücüne ihtiyaç duyarken, mülteciler yerel ve küresel politikalar üzerinde etkili olmaya devam edecek. Avrupa’dan ABD’ye kadar hükümetler, krizi çözmek için yeni politikalar geliştirirken, göç meselesi yıl boyunca yapılacak seçimlere de yön verecek.
YENİLİKLER VE DEĞİŞİM: YAPAY ZEKÂ VE TEKNOLOJİNİN GELECEĞİ
2023’te teknoloji alanında önemli gelişmelere sahne olan yapay zekâ teknolojileri, 2024’te de odak noktası olmaya devam edecek. Jeopolitik gelişmelerin teknolojiyi etkilemeye devam etmesi beklenirken, ABD ve Çin arasındaki teknoloji yarışı, yapay zekâ, çipler ve kuantum teknolojileri gibi alanlarda devam edecek. Ayrıca, Türkiye’nin ilk uzay yolcusu Alper Gezeravcı’nın 17 Ocak 2024’te uzaya gitmesi de teknolojinin önemli bir adımı olacak.
KIBRIS’TA ÇÖZÜM ARAYIŞLARI: UMUTLU BİR YIL BEKLİYOR
Birleşmiş Milletler’in Kıbrıs sorununa çözüm bulmak amacıyla başlattığı müzakereler, bu yıl 56 yaşına giriyor. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in özel temsilcisi Maria Angela Holguin Cuellar liderliğindeki çözüm arayışları, Kıbrıs sorununda önemli bir adım atılmasını umut ettiriyor. Eğer BM, tarafları tatmin edecek bir ara çözüm formülü bulabilirse, bu Kıbrıs sorununda önemli bir ilerleme olacak ve bu çözümün KKTC ve Rum kesiminde nasıl yankı bulacağı merak konusu.
GELECEKTEKİ TEHLİKE: İKLİM KRİZİ VE ETKİLERİ
Rekor sıcaklıklara eşlik eden orman yangınları, seller ve kuraklık gibi olaylar, geçtiğimiz yılda küresel ısınmanın etkilerini net bir şekilde gösterdi. İklim krizinin etkileri, 2024’te de hissedilmeye devam edecek. Bilim insanlarına göre, El Nino hava olayı nedeniyle 2024, tarihin en sıcak yıllarından biri olabilir. Artan sıcak hava dalgalarının bazı bölgelerde kuraklığı artırması ve uzun süreli etkiler yaratması bekleniyor.
